کتاب تاریخ معماری جهان ( از نخستین تمدن ها تا عصر حاضر )

مقدمه مؤلف
هیچ‌کس نمی‌تواند یک اثر معماری را به‌طور کامل بدون آگاهی از پس‌زمینه، درک کند. توسعه‌های اجتماعی و سیاسی، قابلیت‌های مصالح، پیشرفت‌های آموزش و فن‌آوری، دگرگونی‌ در آداب و رسوم و عملکرد حامیان، رقابت فرهنگ‌های بیگانه، همگی در توضیح اینکه چرا یک ساختمان در وضع موجود این‌گونه است، مؤثراند و بدین دلیل، نخستین آثار بزرگ معماری، مقبره‌ها و معابد بوده است. چرا که غالباً مذهب نقش بسزایی داشته است. لذا، در این کتاب با موضوعیت «راهنمای سیری در معماری جهان»، به‌واسطه آن که قدر کار شناخته شود تناسبی بین مباحث فضایی و پس زمینه‌ها برقرار شد. این کتاب بر اساس «سبک‌های» پایه )این واژه تنها با برخی فرهنگ‌ها ‌کاربرد دارد( وابسته به دوره زمانی یا منطقه، سامان‌دهی شده است. این تقسیم‌بندی‌ براساس توالی تاریخی با هم‌پوشانی‌هایی تنظیم و با شناخت شخصی اینجانب از جنبش‌ها، تجدیدنظر و اصلاح شده است. گزارش حاضر گنجینه‌ای از ذخایر (معماری) است. در ابتدا، هر سبک با ارجاع به زمینه تاریخی و فرهنگی، معماران اصلی، مصالح ساختمانی، گونه‌‌های ساختمانی، فن‌آوری و فرهنگ واژگان و اصطلاحات معماری، تحلیل شده است. هر سبک با ارجاع به یک «ساختمان کلیدی» که ویژگی‌های بارز و برجسته آن نشان داده شده، توصیف گردیده است. مثال‌ها و نمونه‌ها به‌دقت انتخاب شده و به‌منظور کمک به شناخت و فهم سریع مطلب، یادداشت‌هایی (در کنار تصاویر) نگاشته شده است. پرسپکتیوها، نماها و جزئیات سازه و تزئینی این قابلیت را فراهم خواهند نمود تا ساختمان‌ها با یکدیگر مقایسه شوند. پلان‌ها همچون نقشه راهنما، کشف و تشریح سازماندهی فضاها و عملکردهای داخل بنا را متضمن ‌شده‌اند. بعد از تحلیل‌های پیش‌زمینه، گزارش مربوط به ساختمان‌ها بر اساس موقعیت جغرافیایی مرتب شد.‌ از این رو، استفاده کننده از کتاب می‌تواند بخش نخست هر فصل را برای سوابق و پیش‌زمینه‌ها مطالعه کند، سپس بخش دوم را مثل یک کتاب راهنما برای بازدید از سایت‌ها، مورد استفاده قرار دهد. در نهایت اینکه، هیچ جانشین و جایگزینی برای تجربه و فهم واقعی یک ساختمان، جز حضور در آن وجود ندارد.
قصد من از تحلیل سبک‌ها، ایجاد زمینه‌ای برای درک و فهم (بهتر) است. کتاب حاضر، حتی ساختمان‌هایی را که مورد اشاره قرار نگرفته‌اند نیز تشریح و روشن می‌سازد. معماری بومی (که از آن به معماری "بومی- محلی" یاد ‌شده است) بنابر دلایل زمانی و مکانی به فراموشی سپرده ‌شده‌ است، گرچه طی تاریخ به واسطه کثرت این گونه بناها، بررسی و ثبت شده‌اند. منظرسازی و باغ‌ها، تنها جایی که اهمیت آنها برای معماری غیرقابل انکار بوده است،‌ مورد بحث و بررسی قرار گرفته‌ است.
به‌واسطه کم کردن حجم مطالب محدودسازی‌هایی تنظیم شد؛ حتی برای ساختمان‌هایی که شایسته ارائه گزارش طولانی و مفصل بوده‌اند به شکلی مختصر در مورد آنها توضیح داده شده است. هر چند به اعتقاد من هیچ‌کدام از آثار معماری واجد ارزش تاریخی از قلم نیافتاده است. در نهایت اینکه تمامی بحث‌ها و ظرایف مطرح شده نظری است.
پاتریک نوتژن
وقایع برجسته و نقاط تحول تاریخی در تاریخ معماری
سال‌های قبل از میلاد مسیح (ع):
حدود ق.م: مسکونی شدن و استقرار نخست بابل (احتمالاً بابل قدیم).
حدود - ق.م: مجتمع تدفینی (گورستان) سقاره، مصر: نخستین سازه بزرگ مقیاس سنگی.
حدود - ق.م: تمدن دره ایندوس، هند.
حدود ق.م: زیگورات اور، بین‌النهرین، و معبد ماقبل تاریخ استونهنج، انگلستان.
حدود ق.م: تأسیس پایتخت حتیانی‌هتوتاش، آناتولی.
حدود ق.م:‌تخریب کنوسوس، کرت. آغاز تسلط میسنی‌ها بر دریای اژه (تمدن اژه‌ای).
ق.م: پایان دوره پادشاهی جدید مصر.
612 ق.م: سقوط نینوا پایتخت آشوری و انتقال آن به پایتخت مادها و بابلی‌ها.
حدود 563- حدود 483 ق.م: دوران حیات بودا.
518 ق.م: کاخ پرسپولیس که ساخت آن توسط داریوش اول در ایران، آغاز شد.
حدود ق.م: تشکیل جمهوری روم.
444-429 ق.م: دوره پریکلس در یونان. پارتنون در شهر آتن که (ساخت آن) در 447 آغاز شد.
323- ق.م: دوره هلنیسکی.
237 ق.م: معبد هوروس، ادفو، مصر.
78 ق.م: ساختمان آرشیو، روم: ابتدایی‌ترین طاق بتنی با مقیاس عظیم.
31 ق.م: اوکتاویانوس [ملقب به آگوستوس]، نخستین امپراطوری روم را به‌دست گرفت.
حدود سال‌های میلادی -24: پانتئون؛ روم.
حدود : کاخ دیوکلتین، اسپالاتو، یوگسلاوی: آخرین ساختمان عظیم در دوره امپراطوری روم.
: کنستانتین پایتخت امپراطوری را از روم به بیزانس منتقل کرد و آن را به کنستانتینوپول تغییر نام داد.
7-532: سانتا صوفیا، کنستانتینوپول: بیزانس.
حدود 684 گنبد صخره‌ای (قبه الصخره) اورشلیم: نخستین معماری عظیم اسلامی.
745: تأسیس معبد بودا، تودای جی، نارا،‌ ژاپن.
حدود : معبد- کوه بارا بودور، جاوه.
حدود 857: تالار اصلی،‌ معبد فوگوانگ،‌کوهستان وتای، چین: ابتدایی‌ترین ساختمان چوبی مهم برجای مانده.
: تأسیس دیر کلونی، بورگاندی.
حدود : فروپاشی فرهنگ مایا در آمریکای مرکزی.
- : کلیسای جامع اشپیِر، آلمان: ابتدایی‌ترین طاق‌های چهاربخشی (طاق متقاطع قوسی) بزرگ مقیاس در اروپای میانه.
- : دوره رومانسک پیشرفته.
حدود : حیاط رقص (بال کورت) چچن ایتزا، مکزیک.
: ابتدایی‌ترین طاق‌های گهواره‌ای در شمال اروپا، در کلیسای دورام (دارِم)، انگلستان.
اوایل سده دوازدهم:‌ کوه- معبد آنگکور وات، کامبدویا.
حدود 44- : جایگاه جدید سرایندگان در سنت دنیس، نزدیک پاریس: نخستین بنا به شیوه‌ی گوتیک تکامل یافته.
1194: آغاز (ساخت) کلیسای جامع شارتر: که آغاز ساخت آن به شیوه گوتیک پیشرفته بود.
حدود : معبد سوری، کونارک، هند: شاهکار معماری اوریسی.
57-1337: ساحت پشت محراب کلیسای جامع گلوکاستر، انگلستان: تشکیل سبک گوتیک قائم انگلیس.
حدود 1345: کاخ دوگاله، ونیز (آغازِ بنا).
44-1419: احداث بیمارستان. فلورانس، توسط برونلسکی: از ابتدایی‌ترین بناها به شیوه معماری رنسانس.
1532-1438:‌ امپراطوری اینکا، پرو.
1485: ‌انتشار کتاب "در باب ساخت بنا " در ایتالیا، توسط آلبرتی: نخستین رساله معماری در دوره رنسانس.
1499: برامانته از میلان به روم نقل مکان کرد: آغاز رنسانس پیشرفته.
1732- : سلسله صفوی ایران. مسجد شاه، اصفهان، 37- 1612.
34- : محل جدید نگهداری ظروف مقدسه کلیسای سنت لورنزو، فلورانس، کار میکل‌آنژ، نخستین بنا به سبک معماری شیوه‌گرایی (منریست).
1521:‌ نخستین ساختمان اثر جولیو رومانو، در روم. تخریب ساختمان تنوچتیتلان به شیوه‌ی آزتک، مکزیک، توسط فاتحان اسپانیایی
1858- 1526: دوره مغول در هند.
1527: غارت رم توسط سربازان امپراطوری.
1546: لسکو مأموریت یافت تا حیاط میدان لوور در پاریس را طراحی کند:‌ آغاز کلاسیسیم فرانسوی.
- 1549: دوره فعالیت پالادیو، تأثیرگذارتین معمار رنسانس ایتالیا.
57- : مسجد سلیمانیه، استانبول، اثر سینان.
1603-1558: حکومت الیزابت اول در انگلستان.
-1568: خانه لانگ لیت، انگلستان: تکامل یافته‌ترین دستگاه عمارت (خانه) به شیوه الیزابتی.
84-1568: گسو، روم، اثر ویگنولا: تأثیرگذاری اساسی بر روی طرح کلیسای باروکی.
: انتشار کتاب «در باب معماری» اثر پالادیو: نسخه اصلی رنسانسی.
25- : سلطنت جیمز اول در انگلستان:‌ دوره ژاکوبی.
حدود اوایل سده هفدهم: کاخ کاتسورا، کیوتو، ژاپن: بر اساس ساده‌گرایی و بی‌آلایشی فرقه ذن.
18-1616: خانه ملکه، گرینویچ، لندن، اثر اینیگو جونز: ابداع شیوه پالادیوواری در انگلستان.
حدود - : سیر تکامل سبک باروک در روم.
54-1632: تاج محل، هند: عظیم‌ترین مقبره به شیوه مغولی.
1723- 1663:‌ دوره فعالیت سِر کریستوفر رن در انگلستان.
1756- 1669: کاخ ورسای، فرانسه.
حدود - : دوره بزرگ باروک اتریش.
حدود 15- : ابداع سبک روکوکو در پاریس.
- 1714: دوره جرجی در انگلستان.
حدود - 1715: احیاء پالادیوواری در انگلستان.
32-1721: کلیسای ویرزنهایلیگن شفافِ تولدو، اسپانیا: نقطه اوج وهم‌گرایی و سه‌بعدی‌سازی به شیوه باروک.
72-1743: کلیسای، باواریا، اثر نیومن: باروک-روکوکوی آلمان.
حدود : پیدایش نئوکلاسیسیم.
حدود - : استرابری هیل (تپه توت‌فرنگی)، انگلستان، اثر وال پول: آغاز احیاء مذهب در دوره‌ی گوتیک.
- 1757:‌ سنت ژنویو [پانتئون کنونی]، پاریس، اثر سوفلو:‌ شاهکار کلاسیسم فرانسه.
حدود - : احیاء شیوه یونانی در معماری اروپا.
9-1777: پل آهنی، کول بروک دِل،‌ انگلستان: نخستین پل آهنی.
1798: شیوه احیاء یونانی توسط لاتروب به ایالات متحده آمریکا برده شد.
1799: سدگِلی، اثر لاتروب: ابتدایی‌ترین خانه در آمریکا به شیوه احیاء گوتیک.
- : سبک نائب‌السلطنه در انگلستان.
حدود - : اوج شیوه احیاء یونانی در اروپا و ایالات متحده آمریکا.
65- : خانه‌های پارلمان لندن: نئوگوتیک ویکتوریایی.
51- : کاخ بلورین (کریستال پالاس)،‌ یک نمایشگاه عظیمی در لندن، اثر (جوزف) پاکستون نخستین ساختمان پیش ساخته، از شیشه و آهن.
75-1852: امپراطوری دوم فرانسه. اپرای پاریس، اثر گارنیه، آغاز آن در سال 1861 بود.
1859: خانه‌ی سرخ، در بکسلی هیث، شهر کِنت، اثر (فیلیپ) وِب، که برای ویلیام موریس (طراحی شد): شیوه احیاء بومی انگلیس.
1873: ساختمان تریبون، نیویورک، اثر‌هانت: یکی از نخستین بناهای دارای نقش مایه‌ها.
1879: نخستین بار استفاده از بتن مسلح، توسط هِنِبیک اتفاق افتاد.
1884: کلیسای ساگرادا فامیلیا، بارسلونا، آغاز آن توسط گائودی در این زمان اتفاق افتاد.
1885: ساختمان خانه بیمه،‌ شیکاگو، اثر جنی: نخستین آسمان خراش [در طبقه].
9-1887: برج ایفل، پاریس: مراسم تکریم فلز به عنوان یک ابزار معمارانه.
حدود 1959- : دوره فعالیت فرانک لوید رایت در ایالات متحده آمریکا.
1895:‌ بازگشایی فروشگاه «آرت نوو» در پاریس.
1897: تأ‌سیس وینا سزیشن.
1899: تأسیس انجمن باغشهر، انگلستان.
-1899: ساختمان فروشگاه کارسون پایری اسکات، شیکاگو، اثر (لویی) سالیوان:‌ به مکتب شیکاگو.
: احداث وینرورسک استیت.
-1918: برج اینشتین، پوتسدام، اثر مِندِلسون، اکسپرسیونیسم آلمان.
1919: پایه‌گذاری مکتب و مدرسه با‌هاوس توسط گروپیوس.
76-1922: دوره فعالیت آلوار آلتو، که از فنلاند آغاز شد.
1923: انتشار «به سوی یک معماری» اثر لوکوربوزیه. 5 اصل اساسی معماری نوین او در ویلا ساووا، درپوآسی در سال 31-1929، ‌مشخص شده است.
1924: خانه اِشرودر، اوترخت، اثر ریتولد: به شیوه دِستیل.
6-1925: ساختمان مدرسه باهاوس، دسوا، آلمان، اثر گروپیوس.
1928: تأسیس کنگره بین‌المللی معماری مدرن .[CIAM]
: شکل‌گیری ساخت‌شناسی در بریتانیا.
1932: دوره‌ای که نخستین بار از «سبک بین‌الملل» استفاده گردید.
1951:‌ جشنواره بریتانیا.
1952: تکمیل خانه لِوِر، در نیویورک: نخستین نمونه از یک آسمان خراش با دیوارهای تیغه‌ای، واقع بر روی یک صفه.
62-1956:‌ ترمینال TWA، در فرودگاه جان کندی، نیویورک، اثر ارو سرینن.
73-1959: خانه اپرای سیدنی، استرالیا، اثر (پورن) اوتزون.
: احداث برازیلیا، پایتخت جدید برزیل.
1967: نمایشگاه جهانی 67 در مونترآل: با گنبد ژئودزیکی اثر فولر.
1972: برج کیسولی ناکاگین، در توکیو، اثر کوروکاوا: معماری متابولیستی.
78-1972: مرکز ژرژ پومپیدو، ‌در پاریس، اثر رنزوپیانو و ریچارد راجرز. مرکز هیلینگدان، اثر ماتیو، جانسون مارشال و همکاران.
فهرست مطالب
فصل 1 نخستین تمدن‌ها 1
بین‌النهرین و ایلام 3
آناتولیا 4
آشور و بابل جدید 5
ایران و امپراطوری ساسانی 7
فصل 2 مصر باستان 9
دوره‌ی پادشاهی کهن 17
دوره‌ی پادشاهی میانه 19
دوره پادشاهی جدید 20
معماری دوره رومی و دوره بطالسه 25
معابد گذشته 25
فصل 3 یونان باستان 27
تمدن‌های اژه‌ای 37
آتن 39
محوطه‌های پرستشگاهی (مقدس) یونان 46
ایتالیا، جزیره‌ی سیسیل و آسیای صغیر 49
فصل 4 رومیان باستان 51
روم 57
ایتالیای خارج از رم 69
فصل 5 آسیای جنوبی سبک‌های (آئینی) هندو، بودا و جین 75
هند و پاکستان 79
سریلانکا 87
نپال، تبت و برمه 89
جاوه 90
کامبوج: سبک خمر 92
فصل 6 چین و ژاپن 93
چین 93
ژاپن 103
فصل 7 آمریکای ماقبل کلمب (آمریکا پیش از کشف توسط کریستف کلمب) تمدن‌های اولیه‌ی آمریکای مرکزی و جنوبی 113
از تئوتیهواکان تا آزتک‌ها 115
منطقه‌ی مایا 117
آمریکای جنوبی 120
فصل 8 سبک‌های صدر مسیحیت و بیزانس 121
سبک‌های صدر مسیحیت و بیزانس 121
رم 127
ونیز و جزیره‌ی سیسیل 133
استانبول، یونان و (شبه جزیره‌) بالکان 135
خاورمیانه و ارمنستان 139
روسیه 140
فصل 9 اسلام در معماری جهان اسلام 141
خاورمیانه‌ی غربی 147
ایران 151
سبک‌های سلجوقی و عثمانی 153
شمال غرب آفریقا و اسپانیا 159
فصل 10 رومانسک 161
ایتالیا 165
فرانسه 171
بریتانیا؛ آنگلو- ساکسون و نورمان 174
اسکاندیناوی 177
قلاع واقع در سرزمین‌های مقدس 179
اسپانیا و پرتغال 179
فصل 11 گوتیک 181
فرانسه 193
انگلستان 197
دیگر کلیساهای جامع 198
اروپای مرکزی و شرقی 202
کشورهای نواحی پست 205
اسکاندیناوی 207
اسپانیا و پرتغال 207
ایتالیا 209
فصل 12 رنسانس ایتالیا 211
فلورانس 216
رم 220
ونیز و ویکنزا 225
فصل 13 گسترش رنسانس 231
فرانسه 231
اسپانیا و پرتغال 236
کشورهای نواحی پست 239
اروپای مرکزی 241
بریتانیا 243
اسکاندیناوی 248
روسیه 248
فصل 14 باروک و نئوکلاسیسیسم 249
رم 253
دیگر شهرهای ایتالیا 256
فرانسه 259
اتریش و چکسلواکی 264
آلمان 266
اسپانیا و پرتغال 269
روسیه 280
آمریکای مستعمراتی 281
باروک ایبری- آمریکایی 283
فصل 15 قرن نوزدهم 305
زمینه‌های تاریخ‌گرایی 287
بریتانیا 289
فرانسه 293
آلمان و اتریش 295
روسیه و اروپای شرقی 297
کشورهای نواحی پست 298
ایتالیا 299
دانمارک 300
ایالات متحده آمریکا و کانادا 301
فصل 16 گردش قرن 307
بریتانیا 311
ایالات متحده آمریکا 313
فرانسه و ایتالیا 315
اسپانیا 317
بلژیک و هلند 318
آلمان و اتریش 319
اسکاندیناوی و لهستان 321
فصل 17 مدرن 323
بریتانیا 329
معماری مذهبی و آموزشی 332
آلمان و اتریش 333
اقدامات بعد از جنگ 334
هلند و بلژیک 335
فنلاند 337
سوئد و دانمارک 338
ایتالیا 340
فرانسه و سوئیس 341
کانادا 344
ایالات متحده آمریکا 345
آمریکای لاتین 350
هند، ژاپن و استرالیا 352
فصل 18 پست مدرنیسم 355
پلورالیسم 357
ایالات متحده آمریکا 358
بریتانیا 360
فرانسه 363
آلمان 365
اتریش 366
هلند 366
سوئیس 367
اسکاندیناوی 367
فنلاند 367
ژاپن 368
کشورهای حاشیه خلیج فارس 369
آسیای جنوب شرق و استرالزی 370
فصل 19 پلورالیسم معاصر 373
اسپانیا و پرتغال 375
نروژ 378
سوئیس 379
آلمان 381
هلند 383
بریتانیا 383
ایالات متحده 385
ژاپن 386
منابع و مراجع 389
واژه‌نامه‌ی انگلیسی به فارسی 391
واژه‌نامه‌ی فارسی به انگلیسی 402
فهرست الفبایی 409