آثار باقیه را علامه ابوریحان بیرونی ـ دانشمند نابغه شهیر ایران ـ استادالرئیس در علوم ریاضی و نجوم و طبیعیات و جغرافیا…، هم بهعنوان دانشمندی تاریخدان و پژوهشگر گاهشناسی ها، اخبار و اطلاعات فراوانی از «قرن های گذشته» خصوصاً به لحاظ جوانب اجتماعی و فرهنگی «ملل قدیمه» فراهم کرده است، که در عین حال تصویری دقیق هم از عصر مؤلف به دست میدهد؛ چنان که خلاصهٔ تقویم های مختلف نجومی یا ملی اقوام است، که توصیفات کامل از همه گاه شماریها و اعیاد معمول ملل و ادیان فرامی نماید. بیرونی نخستین تحریر این کتاب را به سال 391 هجری قمری هنگامی که در گرگان و در خدمت امیرشمس المعالی قابوس بن وشمگیر زیاری (388 – 403 هجری قمری) بسر می برده، به نام او نوشته است؛ سپس تحریری دیگر از آن «تا حدود سال 427 ه.ق» با اضافاتی پرداخته است. کتاب مشتمل بر یک مقدمه و بیست و یک فصل (در چاپ جدید 22 فصل) به ترتیب: در ماهیت شب و روز و آغاز آنها، در ماهیت سالها که از ترکیب روزها و ماهها حاصل گردد در چگونگی مبدأهای تاریخی و تقویمی، در اختلاف عقاید ملل راجع به ذوالقرنین، در چگونگی ماه های مبادی تاریخ، در چگونگی تاریخشناسی ها و ازمنه سلاله های شاهان، ادوار سالها و مبادی آنها، شهور و سنوات یهودیان، مبادی پیامبر نمایان و جماعات منسوب به آنها، در اعیاد و شهور ایرانیان و سغدیان و خوارزمیان، در اصلاح تقویم خوارزمیان، در ایام تقویم یونانی که با ملل دیگر مشترک است، در اعیاد و ایام روزه داری در ماه های یهود، در اعیاد و ایام تقویم سریانی مربوط به مسیحیان ملکایی، در اعیاد و ایام روزه مشابه و منطبق با آن مسیحیان، در اعیاد مسیحیان نسطوری و ایام فطر آنها، در اعیاد مجوسان قدیم و روزه و فطر صائبان، در اعیاد عرب، در اعیاد مسلمانان و آخر سر مباحث راجع به منازل قمر (طلوع و غروب آنها) و تصاویر جسم نما و جز اینهاست.