کتاب سیستم های مدیریت یکپارچه (مطابق با سرفصل تعیین شده جهت واحد درسی)

توضیحات
کتاب حاضر که مطابق با سرفصل درس سیستم های مدیریت یکپارچه در رشته مهندسی بهداشت حرفه ای تنظیم شده است، با هدف آشنایی دانشجویان رشته های مهندسی بهداشت حرفه ای، مهندسی ایمنی صنعتی، گرایش های مرتبط با HSE و مهندسی صنایع، با استانداردهای مرتبط و کاربرد آنها در خصوص موضوعات ایمنی، بهداشت و محیط زیست تدوین شده است و مطالعه آن برای فارغ التحصیلان و کارشناسان و فعالان در حوزه های HSE و سیستم های مدیریتی مفید بوده و توصیه می گردد.
مقدمه
در عصر حاضر با توجه به تحولات شگرف و عدیده‌ای که همه روزه در عرصه کسب و کار ایجاد می¬شود و محدودیت‌هایی که در زمینه استفاده از منابع وجود دارد و همچنین افزایش سطح توقعات و انتظارات طرفهای ذینفع، استفاده از آخرین دستاوردهای مدیریتی، علمی، فنی و تکنولوژی در جهت ارائه محصولات و خدمات هرچه بهتر، کاهش هزینه‌ها، کاهش قیمت تمام شده، تامین بموقع کالا و خدمات، حفاظت از محیط زیست و صیانت از نیروی انسانی بیش از پیش ضروری می¬نماید.
همسو با این تحولات سیستم‌های پشتیبانی کننده آنها نیز ایجاد و یا بهبود یافته¬اند تا بستر لازم برای چنین تحولاتی را فراهم سازند که از آن جمله می¬توان به استاندارد مدیریت کیفیت (ISO9001)، استاندارد مدیریت محیط زیست (ISO14001) و سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای (OHSAS18001) و سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE-MS) اشاره نمود.
با توجه به اینکه سیستم‌های مدیریتی فوق با متدولوژی طرحریزی، اجرا، کنترل و بازنگری (PDCA) سازگار می¬باشند؛ بسیاری از سازمان ها اقدام به استقرار و پیاده سازی همزمان این استانداردها می¬نمایند. اجرای همزمان استانداردهای مدیریت کیفیت، محیط زیست و ایمنی و بهداشت حرفه ای در قالب یک سیستم جامع تحت عنوان (Integrated Management System) IMS دارای مزایای متعددی است که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:
صرفه جویی در منابع و زمان
افزایش ارتباط بین سیستم‌ها
کاهش مستندات
کاهش ممیزی‌های داخلی و خارجی
کتاب حاضر که مطابق با سرفصل¬ درس سیستم‌های مدیریت یکپارچه در رشته مهندسی بهداشت حرفه‌ای تنظیم شده است، با هدف آشنایی دانشجویان رشته‌های مهندسی بهداشت حرفه‌ای، مهندسی ایمنی صنعتی، مهندسی صنایع و گرایشهای مرتبط با HSE، با استانداردهای مرتبط و کاربرد آنها در خصوص موضوعات ایمنی، بهداشت و محیط زیست تدوین شده است و مطالعه آن برای فارغ التحصیلان و کارشناسان و فعالان در حوزه‌هایHSE مفید بوده و توصیه می¬گردد.
با همه دقتی که در تهیه کتاب به عمل آمده است، نویسندگان آن را عاری از کاستی ندانسته و از صاحبنظران گرامی درخواست می¬گردد نظرات اصلاحی و پیشنهادات خود را از طریق پست الکترونیکی ss.alizadeh@modares.ac.ir ارسال نمایند.
مولفین - پاییز 1393
فهرست مطالب
فصل1 تاریخچه استاندارد در جهان و ایران 1
1.1 مقدمه 2
1.2 تعریف استاندارد 2
1.3 اصول استاندارد 3
1.4 اهداف استاندارد كردن 4
1.5 جنبه‌های استاندارد 5
1.6 سطوح استاندارد 7
1.7 استاندارد در ایران 11
فصل2 استاندارد، بهداشت و ایمنی 15
2.1 مقدمه 16
2.2 حدود تماس شغلی عوامل بیماری‌زا 19
2.3 آیین‌نامه‌های حفاظت و بهداشت كار 23
2.4 آیین‌نامه كمیته حفاظت فنی و بهداشت كار 25
فصل 3 آشنایی با چرخه دمینگ 27
3.1 مقدمه 28
3.2 مفهوم PDCA 29
3.3 فرآیندها، سیستم‌ها و بهبود مستمر 31
3.4 ارتباط بین مفهوم PDCA و تكنیك‌های حل مسئله 31
3.5 سیستم‌های اندازه‌گیری 32
فصل 4 آشنایی با مبانی استانداردهای كیفیت (ISO9001) 35
4.1 مقدمه 36
4.2 دیدگاه فرآیندگرا 37
4.3 سازگاری با سایر سیستم‌های مدیریت 38
4.4 استانداردهای سری 9000 39
4.5 اصول سیستم مدیریت کیفیت 39
فصل 5 آشنایی با مبانی و الزامات استانداردهای محیط زیست (ISO14001) 47
5.1 مقدمه 48
5.2 آشنایی با استانداردهای سیستم مدیریت زیست محیطی 49
5.3 استاندارد ISO 14001:2004 54
5.4 مزایا و اهمیت استاندارد سیستم مدیریت زیست محیطی ISO 14001 56
5.5 هدف از کاربرد ISO 14001 57
5.6 دامنه کاربرد 57
5.7 الزامات سیستم مدیریت زیست محیطی 58
5.8 مراحل اصلی اخذ گواهینامه ایزو 14001 58
فصل6 آشنایی با مبانی و الزامات سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی (OHSAS18001:2007) 61
6.1 مقدمه 62
6.2 اصطلاحات و تعاریف 64
6.3 الزامات سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی 69
فصل7 آشنایی با سیستم مدیریت HSE و ادغام سیستم‌های مدیریتی 83
7.1 سیستم مدیریت HSE 84
7.2 ادغام سیستم‌های مدیریتی (سیستم مدیریت یکپارچه) 88
فصل8 آشنایی با فرآیند مستندسازی سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی (OHSAS18001) 101
8.1 مقدمه 102
8.2 اصطلاحات و تعاریف مورد استفاده در مستندسازی 103
8.3 مستندات سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی 104
8.4 فرایند تهیه مستندات سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی 113
8.5 فرایند تأیید، صدور و کنترل مدارک سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی 115
فصل9 اصول و فنون ممیزی 119
9.1 مقدمه 120
9.2 اصطلاحات و تعاریف مورد استفاده در ممیزی 121
9.3 اصول ممیزی 123
9.4 مدیریت برنامه ممیزی 124
9.5 فعالیت‌های ممیزی 130
9.6 شایستگی و ارزشیابی ممیزان 143
9.7 تحصیلات، تجربه کاری، آموزش ممیز و تجربه ممیزی 146
9.8 حفظ و ارتقاء شایستگی 148
9.9 ارزشیابی ممیز 149
فصل10 آشنایی با سازمان‌های مرجع در ایمنی و بهداشت شغلی و محیط زیست 153
10.1 سازمان‌های بین‌المللی 154
10.2 سازمان‌های شغلی در آمریکا 162
10.3 سازمان‌های ملی 167
پیوست‌ها 181
پیوست الف آیین نامه کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار 182
پیوست ب مواد قانون کار مورد استناد فعالیت‌های ایمنی و بهداشت حرفه‌ای 186
پیوست پ مواد قانون تأمین اجتماعی مورد استناد فعالیت‌های ایمنی و بهداشت حرفه‌ای 193
پیوست ت الزامات سیستم مدیریت کیفیت (ISO 9001:2008) 195
پیوست ث الزامات سیستم‌های مدیریت زیست محیط ISO 14001: 2004 212
پیوست ج الزامات سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی 221
پیوست چ الزامات سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE-MS) 233
پیوست ح فهرست بخش 1910 کد شماره 29 مقررات ملی فدرال آمریکا (استانداردهای ایمنی و بهداشت شغلی برای صنایع عمومی) 250
پیوست خ استاندارد و کدهای انجمن ملی حفاظت در برابر آتش (NFPA) 262
منابع 273