کتاب راهنمای جامع تخریب انواع سازه‌ها

کتاب راهنمای جامع تخریب انواع سازه‌ها
مجموع نکات فنی، اجرایی و ایمنی
روش‌های مختلف تخریب انواع سازه‌ها
کتاب راهنمای جامع تخریب انواع سازه‌ها :
در کشور ما عملیات تخریب یکی از پر خطرترین عملیات‌های اجرایی در صنعت ساخت و ساز می‌باشد. و درصد بالایی از حوادث کارگاهی را به خود اختصاص داده است. دور بودن فضای دانشگاه از صنعت ساخت و ساز یکی از ضعف‌های ما در رشته مهندسی عمران می‌باشد. در کتاب راهنمای جامع تخریب انواع سازه‌ها، سعی شده با توجه به علم روز دنیا و نیاز صنعت ساخت و ساز کشور، انواع روش‌های تخریب سازه‌ها در کنار الزامات و ملاحظات هر کدام به شیوه‌ای کاربردی بیان شود.
پیشگفتار:
همانطور که می‌دانیم فعالیت‌های عمرانی نقش به سزایی در توسعه زیرساخت‌ها و چرخه اقتصادی کشورها دارد. رشد صنایع مرتبط با صنعت ساختمان و شاخص‌های اقتصادی تا حد زیادی در گروه چرخه ساخت‌وساز می‌باشد. با توجه به اهمیت موضوع، نقش دانشگاه‌ها و مراکز علمی در آموزش نیروهای فنی- اجرایی و تربیت مهندسان متخصص و توانمند، کاملاً مشخص و واضح می‌باشد.
به عبارتی سرمایه‌گذاری علمی برای نیروی انسانی تنها سرمایه‌گذاری انسانی است که نه تنها مستهلک نمی‌شود، بلکه به طور فزاینده، بازده آن افزایش می‌یابد.
بهره‌وری و کارآمدی نیروهای ماهر و متخصص مرهون عوامل مختلفی از جمله به روزرسانی آموزش و بهره‌مندی از آخرین مهارت‌ها خواهد بود. بنابراین اطلاع‌رسانی در خصوص ارائه روش‌های اجرایی، تکنولوژی‌های جدید و هر اطلاعات تکمیلی که مهندسان جهت شروع کار در پروژه‌های ساختمانی به آن نیاز دارند می‌تواند نقش مکملی در تعالی و توانمند‌سازی سیستم اجرایی پروژه در کنار دانشگاه و مراکز علمی، داشته باشد.
مقدمه:
در سال‌های اخیر که حجم ساخت‌وسازهای میان‌ مرتبه و بلندمرتبه رو به افزایش است، استفاده از روش‌های قدیمی و سنتی برای تخریب سازه‌ها کفایت نمی‌کند. در کشور ما، عملیات تخریب یکی از پرخطرترین عملیات‌های اجرایی در صنعت ساخت‌وساز می‌باشد و درصد بالایی از حوادث کارگاهی را به خود اختصاص داده است.
همین نیاز سبب شد که نوشتن این کتاب راهنما را شروع کنم تا مهندسین مجری و همچنین کسانی که به تازگی وارد صنعت ساخت‌وساز شده‌اند، بتوانند به آخرین روش‌های تخریب اصولی ساختمان‌ها و نکاتی که باید در حین اجرای عملیات تخریب بدان توجه کنند، بصورت یکجا دسترسی داشته باشند.
در این کتاب سعی کرده‌ام با توجه به علم روز دنیا و تجربه کاری‌ام در صنعت ساخت، به شیوه‌ای کاربردی مباحث را مطرح کنم. این کتاب از دو بخش اصلی اجرای عملیات تخریب و ایمنی عملیات تخریب تشکیل شده است. در بخش اول، انواع روش‌های تخریب سازه‌ ساختمان‌ها از قدیمی‌ترین تا جدیدترین متدها که در حال حاضر در دنیا به کارگرفته می‌شود، توضیح داده شده است. علاوه براین در مورد مراحل تخریب، تجهیزات و اقدامات لازم قبل از شروع عملیات تخریب و تخریب سازه‌های خاص نیز در این بخش مطالب مفیدی مطرح شده است. در بخش دوم کتاب به مباحث ایمنی و کنترل خطر عملیات تخریب پرداخته شده و راهکارهایی برای کاهش خطرات و افزایش ایمنی در حین اجرای عملیات تخریب ارائه شده است.
عملیات تخریب چیست ؟
ساختمان‌ها و سازه‌هایی که امکان بازسازی و استفاده مجدد نداشته باشند. تخریب می‌شوند. امروزه در طراحی سازه طبق آیین‌نامه‌ها، عمر مفید سازه را ۵۰ سال در نظر می‌گیرند ولی درعمل ساختمان‌هایی با عمر ۲۰ سال به بالا در دسته ساختمان‌های کلنگی قرار داده می‌شوند. در بعضی موارد ممکن است سازه از نظر فنی، مشکلی نداشته ولی امکانات و تجهیزات لازم را تامین نکند و یا درمواردی مقاوم سازی و استفاده مجدد از ملک قدیمی در مقایسه با نوسازی آن، توجیه اقتصادی نداشته باشد. در چنین شرایطی، باید ملک قدیمی را تخریب کرده و بنای جدید را جایگزین کنیم.
فرایند تخریب یکی از پر خطرترین عملیات اجرایی ساختمان سازی می‌باشد. از آنجایی که اکثر ساخت وسازها در فضای شهری انجام می‌شود، قبل از ساختمان جدید، نیاز به تخریب ساختمان قدیمی داریم. عملیات ساختمان شامل خرد کردن و ویران کردن بنای قدبمی و جداسازی المان‌های سازه‌ای و غیرسازه‌ای از ساختمان می‌باشد. فرایند تخریب متناسب با نوع مصالح به کار رفته در سازه، موقعیت پروژه، تعداد طبقات و ارتفاع آن و مواردی از این دست، انجام می‌شود.
تخریب سازه باید به شکل اصولی و توسط تیم فنی و متخصص صورت گیرد تا خسارتی به ساز‌ه‌های مجاور و نیروی انسانی مشغول به کار درکارگاه ساختمانی وارد نشود.
انتخاب شیوه مناسب و استقاده از ماشین آلات و تجهیزات متناسب با روش انتخابی از جمله تصمیم‌گیری‌های مهمی است که باید توسط تخریب سازه اتخاذ گردد.
لازم است قبل از شروع عملیات تخریب، اقداماتی را جهت آماده سازی محل پروژه و حفظ ایمنی سازه مجاور و عابرین معابر مشرف به محل پروژه، انجام دهیم.
فهرست کتاب راهنمای جامع تخریب انواع سازه‌ها:
پیشگفتار
مقدمه
بخش اول / اجرای عملیات تخریب
فصل اول: انواع روش‌های تخریب
عملیات تخریب چیست؟
۱. انواع روش‌های تخریب
۱-۱. تخریب دستی
۱-۱-۱. مراحل تخریب دستی
۱-۱-۲. تخریب دستی کنسول‌ها و بالکن‌ها
۱-۱-۳. تخریب دستی دیوارها، ستون‌ها و تیرهای خارجی (پیرامونی)
الف) دیوارهای آجری
ب) تیرهای پیرامونی
پ) ستون‌های پیرامونی
ت) قاب بتن‌آرمه پیرامونی
ث) دیوار بتن‌آرمه
۱-۴-۱. تخریب دال کف
۵-۱-۱. تخریب تیرهای داخلی
۶-۱-۱. تخریب ستون‌های داخلی
۱-۲. تخریب ماشینی
۱-۲-۱. مراحل تخریب با روش ماشینی
الف) تکیه‌گاه ماشین‌آلات
ب) انتقال ماشین‌آلات به طبقات بالا
پ) ساخت رمپ‌های موقت
ت) مراحل تخریب به روش ماشینی
۱-۲-۲. تخریب دیوارها، تیرها و ستون‌های پیرامونی
الف) دیوارهای آجری توپر
ب) ستون‌های پیرامونی
پ) قاب بتن‌آرمه پیرامونی
ت) دیوار بتن‌آرمه
۱-۲-۳. تخریب دال کف‌ها
۱-۲-۴. تخریب تیرهای داخلی
۱-۲-۵. تخریب ستون‌های داخلی
۳-۱. تخریب با ماشین بازوبلند هیدرولیکی
۴-۱. تخریب به روش استفاده از گوی تخریب
۵-۱. تخریب به روش انفجاری
۶-۱. تخریب به روش Tecorep
۷-۱. روش تخریب برش و پایین‌آوردن کاجیما
۸-۱. تخریب با استفاده از مواد تخریبی غیرانفجاری (NEDA)
۹-۱. تخریب با استفاده از برش با ارّه
۱۰-۱. تخریب مکانیکی
الف) روش مکانیکی با استفاده از بازوی هُل‌دهنده
ب) روش مکانیکی فروریزش تعمّدی
پ) روش مکانیکی کشیدن با کابل سیمی
ت) روش مکانیکی با استفاده از چنگک صدفی
۱۱-۱. تخریب با نیزه حرارتی
۱۲-۱. تخریب با واترجت
۱-۴-۱. تخریب دال کف
۵-۱-۱. تخریب تیرهای داخلی
۶-۱-۱. تخریب ستون‌های داخلی
۱-۲. تخریب ماشینی
۱-۲-۱. مراحل تخریب با روش ماشینی
الف) تکیه‌گاه ماشین‌آلات
ب) انتقال ماشین‌آلات به طبقات بالا
پ) ساخت رمپ‌های موقت
ت) مراحل تخریب به روش ماشینی
۱-۲-۲. تخریب دیوارها، تیرها و ستون‌های پیرامونی
الف) دیوارهای آجری توپر
ب) ستون‌های پیرامونی
پ) قاب بتن‌آرمه پیرامونی
ت) دیوار بتن‌آرمه
۱-۲-۳. تخریب دال کف‌ها
۱-۲-۴. تخریب تیرهای داخلی
۱-۲-۵. تخریب ستون‌های داخلی
۳-۱. تخریب با ماشین بازوبلند هیدرولیکی
۴-۱. تخریب به روش استفاده از گوی تخریب
۵-۱. تخریب به روش انفجاری
۶-۱. تخریب به روش Tecorep
۷-۱. روش تخریب برش و پایین‌آوردن کاجیما
۸-۱. تخریب با استفاده از مواد تخریبی غیرانفجاری (NEDA)
۹-۱. تخریب با استفاده از برش با ارّه
۱۰-۱. تخریب مکانیکی
الف) روش مکانیکی با استفاده از بازوی هُل‌دهنده
ب) روش مکانیکی فروریزش تعمّدی
پ) روش مکانیکی کشیدن با کابل سیمی
ت) روش مکانیکی با استفاده از چنگک صدفی
۱۱-۱. تخریب با نیزه حرارتی
۱۲-۱. تخریب با واترجت
فصل دوم: اقدامات لازم پیش از شروع عملیات تخریب
۱. مراحل تخریب
۲. اقدامات قبل از عملیات تخریب
فصل سوم: تخریب سازه‌های خاص
مقدمه
۱. بتن پیش‌تنیده
۱-۱. سازه‌های بتنی پیش‌تنیده
۱-۱-۱. انواع ساخت وسازهای پیش‌تنیده
۲-۱. المان‌های پیش‌کشیده
۳-۱. المان‌های پیش‌تنیده و پیش‌ساخته مجزا
۴-۱. سازه‌های پیش‌تنیده تدریجی
۲. سازه‌های یکپارچه
۳. دودکش‌، سیلو و…
۱-۳. اجرای عملیات در شرایط ایمن
۲-۳. تخریب به روش سقوط کنترل شده
۳-۳. تخریب به روش انفجاری
۴. سازه‌های آویخته
۱-۴. روش تخریب
۲-۴. دستورالعمل‌ و نکات
۵. تسهیلات ذخیره نفتی
۱-۵. روش تخریب
۲-۵. دستورالعمل‌ و نکات
۱) پاکسازی نخاله‌های شیمیایی
۲) کنترل آلودگی خاک
۳) جابه‌جایی خاک آلوده
۶. سازه‌های دریایی
۱-۶. روش تخریب
۲-۶. دستورالعمل‌ و نکات
الف) ‌عمق‌سنجی
ب) ساختار پایه‌های سازه
پ) حفاظت از محیط‌زیست دریایی
ت) ستون‌ (شمع‌)‌های سازه
۷. سازه‌های زیرزمینی
۱-۷. روش تخریب
۲-۷. دستورالعمل‌ و نکات
الف) پایداری کلی
ب) شمع‌زنی
پ) تخلیه آب
ت) فونداسیون موجود
ث) ایمنی و امنیت محیط کارگاه
۸. سازه‌های نگهبان یا واقع بر روی شیب‌ها
۱-۸. روش تخریب
۲-۸. دستورالعمل‌ و نکات
الف) شمع‌زنی برای سازه‌های نگهبان
ب) سیستم دیوار حائل
پ) کف طبقه
ت) ایجاد شیب اضافی بر روی شیب یا دیوار حائل
ث) زهکشی
فصل چهارم / ماشین‌آلات و ابزارآلات تخریب
۱. تخریب ساختمان‌های کوتاه‌مرتبه
۲. تخریب ساختمان‌های بلند‌مرتبه
فصل پنجم / انتخاب پیمانکار تخریب
فصل ششم
پاکسازی محیط بعد از تخریب
۱. عملیات دفع نخاله‌های تخریب
۲. شوتینگ نخاله‌های ساخت وساز
۳. برچیدن دیوارها و سازه‌های بنایی
بخش دوم / ایمنی عملیات تخریب
فصل هفتم: خطرات تخریب
۱. مقدمه
۲. خطرات عمومی
۳. خطرات مختص عملیات تخریب
۴. پیشگیری از خطرات
۱-۴. پایداری سازه
۲-۴. عوامل خطر
۳-۴. سرویس‌های مرتبط
۴-۴. سقوط از ارتفاع
۵-۴. سقوط اشیا از ارتفاع
۶-۴. لغزیدن، سُرخوردن و افتادن
۷-۴. عبور و مرور در کارگاه
۸-۴. تجهیزات و ابزارآلات دستی
۹-۴. ماشین‌آلات سنگین
۱۰-۴. مواد منفجره
۱۱-۴. سروصدا و ارتعاش
۱۲-۴. آتش
۱۳-۴. حفاری
فصل هشتم: دستورالعمل ایمنی و حفاظت کار در حین عملیات تخریب
۱. مقدمه
۲. قوانین ایمنی و حفاظت کار در حین تخریب
۱-۲. کلیات
۲-۲. تخریب کف و سقف
۳-۲. تخریب دیوارها
۴-۲. تخریب سازه‌های بتنی
۵-۲. تخریب سازه‌های فولادی
۶-۲. تخریب دودکش‌های بلند صنعتی و سازه‌های مشابه
۷-۲. مصالح و ضایعات
فصل نهم: کنترل وجود آزبست در محل
۱. آزبست چیست؟
۲. خطر آزبست برای سلامتی
۳. محل‌های خطرناک
۴. کاهش خطر آزبست‌ها
۵. حدود مجاز انتشار آزبست در محیط
۶. آموزش
فصل دهم: کنترل قرارگیری در معرض سرب
۱. سرب چیست؟
۲. قرارگیری در معرض سرب
۳. حد مجاز سرب در محل
۴. تأثیرات سرب بر سلامتی
۵. رعایت بهداشت شخصی در محیط حاوی سرب
۶. کنترل خطر سرب
۷. محافظت با ماسک تنفسی
۸. آموزش ایمنی در برابر سرب
فصل یازدهم: کنترل قرارگیری در معرض سیلیکا
۱. علائم بیماری سیلیکوز
۲. نحوه تولید سیلیکا
۳. گرد و غبار قابل رؤیت و قابل تنفس
۴. حد مجاز سیلیکا در محیط
۵. نمونه‌گیری از هوا
۶. نظارت بر قرار گرفتن در معرض سیلیکا
۷. اقدامات مناسبتر
۸. آموزش
فصل دوازدهم: جلوگیری از آتش‌سوزی، خدمات پزشکی و ایمنی
۱. برنامه پیشگیری و محافظت از حریق
تجهیزات گرمایشی
سیگار کشیدن
راه‌های دسترسی
انبار کردن مصالح
مرکز کنترل
دسترسی
تأمین آب
کپسول‌های آتش‌نشانی
هشدارها
۲. خدمات پزشکی، کمک‌های اولیه و ایمنی
۲-۱. خدمات پزشکی
۲-۲. کمک‌های اولیه
۲-۳. ایمنی
پیوست: چک‌لیست‌های عملیات تخریب
چک‌لیست برنامه تخریب
منابع و مآخذ