صنعت نفت و گاز از صنایع پیشرو در هر کشوری محسوب میشود که دارای حوزههای مختلفی مثل تولید، استخراج، انتقالٰ پالایش و فرآورش است. در این میان مبحث انتقال نفت و گاز به وسیله خطوط لوله دریایی از پیچیدگیهای خاصی برخوردار است که در این کتاب به آن پرداخته میشود. کتاب حاضر شامل مبانی طراحی خطوط لوله دریایی، مواد، بارها، ریسک و ایمنی، دیدگاههای طراحی، ساخت، اتصالات لوله، نصب خط لوله در آبهای عمیق و کم عمق، الزامات کنترل کیفیت و مستندسازی، خط لوله انعطافپذیر، راهاندازی و بازرسی سیستم خط لوله و عملیات تعمیر و نگهداری است.
مقدمه
اهمیت انرژی در دنیای امروز بر کسی پوشیده نیست. هر چند در سالهای اخیر بشر به استفاده از انرژی-های نو از جمله ژئوترمال(زمین حرارتی)، انرژی خورشیدی، انرژی اتمی و ... روی آورده است؛ اما هنوز هم با توجه به محدود بودن منابع انرژی سوختهای فسیلی و منابع هیدروکربوری و رقابت شدید در استفاده از این منابع، این بخش از مبحث انرژی از اهمیت حیاتی برخوردار است. کشور ایران نیز با دارا بودن 9 درصد ذخایر نفتی و 15 درصد ذخایر گازی جهان از جایگاه خاصی در میان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) برخوردار است و با توجه به نیاز روزافزون جهان به فرآورده های نفتی و گازی و طرح پروژه های متعدد در صنایع نفت و گاز، سرمایه گذاری زیادی در این حوزه انجام شده است. بدیهی است برخورداری از این منابع انرژی مستلزم اطلاع از آخرین پیشرفتهای فنی و علمی دنیا و بکارگیری آنها در زمینه تولید، استخراج نفت و گاز، انتقال و نحوه پالایش و فرآورش این ذخایر عظیم می باشد. مبحث انتقال نفت و گاز به وسیله خطوط لوله دریایی و رابطه آن با سایر عوامل مثل اثرات زیست محیطی، فعالیتهای ماهیگیری، شرایط آب و هوایی و ... از پیچیدگی های خاصی برخوردار است. ساخت خط لوله های دریایی یک حوزه مهندسی جدید است که در طی پنج دهه اخیر توسعه یافته است. در عین حال که با نصب بیش از صد هزار کیلومتر خطوط زیردریایی در سراسر دنیا، این حوزه به عنوان یک تکنولوژی پیشرفته در نظر گرفته می شود؛ همچنان پیشرفت ها در زمینه برطرف کردن محدودیتهای مرتبط با ابعاد لوله، فشار، رژیم های جریان، فرآورده ها، روشهای نصب، عمق های مختلف آب و شرایط اقلیمی ادامه دارد. با این وجود کمبود کتاب هایی که رویه کامل طراحی و نصب خط لوله دریایی را از مرحله طرح ریزی پروژه تا بهره برداری سیستم در بر گیرد، محسوس است. معمولا ًخط لوله های دریایی مطابق با دستورالعمل های صادره از موسسات گواهی دهنده، مراجع نظارتی و کدهای ملی و بینالمللی طراحی، ساخته و نصب میشوند. به هر حال یک کد به طور ایدهآل باید نسبتاً کمحجم و بر اساس معیارهای عملکردی اصلی باشد. انتخاب روشهای طراحی و رویههای ساخت به مهندسان مسئول واگذار میشود که این انتخاب متکی بر دانش مشترک و تجربه آموزشی آنها است. اما به صراحت آنچه که در زمینه خط لوله دریایی معمولاً با کمبود آن مواجه هستیم، همان مواد است. از اینرو هدف از انتشار این کتاب تکمیل کدها و توصیهنامههای موجود به وسیله یک کتاب مهندسی است که به عنوان راهنمایی برای کار با هدف تضمین یک استاندارد معقول طراحی و کاربرد، قابل استفاده است. کتاب حاضر مقدمتاً برای مهندسانی نوشته شده است که در حوزه خط لولههای دریایی نسبتاً تازهکار هستند و میخواهند دیدگاهی کلی نسبت به موضوع به دست آورند. همچنین کتاب مطالب اصلی را در حوزههای مربوطه برای دانشجویان دوره های خاص دریایی و متخصصان فراهم نموده است. این اثر برای مهندسان باتجربه خط لوله نیز به عنوان کتاب کاری مرجع برای استفاده از دادهها و نمودارهای آن کاربردی است. امید است ترجمه این کتاب گامی در جهت پیشرفت صنعت نفت و گاز کشور عزیزمان برداشته باشد. نظرات و پیشنهادات شما عزیزان در جهت رفع اشکالات موجود، راهنمای ما در جهت ارتقای سطح کیفی کتاب در چاپهای بعدی خواهد بود. در پایان بر خود لازم میدانیم از زحمات فراوان آقای مهندس محمد کرمی و خانم سمیرا انامی راد کمال تشکر و قدردانی را داشته باشیم.
مترجمان marine_ pipeline@yahoo.com
فهرست مطالب
فصل1 مقدمه 1
1-1 مقدمه 1
فصل 2 اصول طراحی 7
1–2 مقدمه 7 2–2 الزامات اساسی 8 1– 2-2 الزامات عملکردی 8 2– 2–2 الزامات مراجع ذیصلاح 9 3–2– 2 اثر زیستمحیطی 10 3-2 محاسبات جریان 11 1-3-2 کلیات 11 2-3-2 پارامترهای عملیاتی 13 3-3-2 تعیین اندازه خط لوله 13 4-3-2 شبیهسازیهای جریان 14 4-2 فعالیتهای شناسایی سایت 17 1-4-2 کلیات 17 2-4-2 شناسایی ژئوفیزیکی 18 3-4-2 شناسایی ژئوتکنیکی 19 4-4-2 نمونهگیری خاک و تست در محل 19 5-4-2 تست آزمایشگاهی 22 5-2 دادههای هوایی-دریایی 22 1-5-2 کلیات 22 2-5-2 باد، موجها و جریان 23 3-5-2 جمعآوری دادههای موج 24 4-5-2 پارامترهای طراحی 26 6-2 انتخاب مسیر 27 1-6-2 کلیات 27 2-6-2 نقشههای تراز 29
فصل3 مواد 31
1-3 مقدمه 31 2-3 جنس خاک 32 1-2-3 کلیات 32 2-2-3 دستهبندی خاک بستر دریا 33 3-2-3 مواد خاکریز 35 3-3 جنس خط لوله 36 1-3-3 کلیات 37 2-3-3 استحکام، چقرمگی و قابلیت جوشکاری 38 3-3-3 مقاومت سرویس ترش 42 4-3-3 ساختار میکروسکوپی فولاد و مقاومت خوردگی 44 4-3 آندهای از بین رونده 45 1-4-3 کلیات 45 2-4-3 آلیاژ روی 46 3-4-3 آلیاژ آلومینیوم 47 5-3 مواد تشکیل دهنده اجزاء خط لوله 48 1-5-3 کلیات 48 2- 5-3 جنس اجزاء برای سرویس ترش 48 6-3 مواد پوششکاری و عایقکاری 49 1-6-3 کلیات 49 2-6-3 خواص مواد 49