کتاب فوت و فن‌های ساختمان‌سازی (۲) تأسیسات برقی ساختمان

کتاب فوت و فن‌های ساختمان‌سازی
تأسیسات برقی ساختمان
(جلد دوم)
پیشگفتار کتاب فوت و فن‌های ساختمان‌سازی تأسیسات برقی :
پروژه‌های عمرانی ماحصل یک کار گروهی و ترکیبی از تخصص‌های مختلف معماری، عمران، برق و مکانیک است. لذا کسب مهارت در زمینه تخصصی و حداقل آشنایی اولیه در سایر زمینه‌ها یکی از مهارت‌های کاربردی برای کلیه دست‌اندرکاران این بخش به ویژه مدیران پروژه‌ها، مجریان و ناظران محسوب می‌شود. تاسیسات برقی یکی از ملزومات ضروری هر پروژه عمرانی است که در آسایش افراد و بهبود شرایط بهره‌برداری بسیار تأثیرگذار می‌باشد. متأسفانه عدم اجرای صحیح تأسیسات یکی از شکایات عمده مالكین حتی در ساختمان‌های نوساز است که سبب بروز مشکلات فراوانی می‌گردد
.به عنوان مثال تداخل و نویز مدارها، سیم کشی نامناسب، استفاده از تجهیزات بی‌کیفیت، عدم نصب تجهیزات حفاظتی، ظرفیت ناکافی دستگاه‌ها و عدم اجرای سیستم ارت تنها بخشی از عیوب شایع در این حوزه محسوب می‌شود
متأسفانه عدم آموزش موارد مقتضی در سرفصل‌های آموزشی و اکتفا به چند واحد نظری و غیر کاربردی در دوران تحصیل موجب بی اطلاعی و سردرگمی مهندسان عمران و معماری در این حوزه بسیار مهم گردیده است . همچنین با توجه به مبهم بودن متن مباحث تأسیساتی در مقررات ملی ساختمان، عملا خواندن آنها جهت افزایش دانش فنی بسیار ملال آور و بعضا غیر قابل درک می‌باشد.
علاوه بر این، عمده منابع مکتوب در این حوزه توسط مهندسان خبره در زمینه برق نگاشته شده که به دلیل پیش زمینه ناکافی برای مهندسان عمران و معماری چندان قابل استفاده نمی‌باشد.
ویژه مهندسان عمران، معماری، برق، مجریان و ناظران
محتوا کتاب شامل :
نکات اجرایی، حرفه ای، تجربی و آیین‌نامه‌ای
هدف از تألیف کتاب فوت و فن‌های ساختمان سازی تأسیسات برقی :
جای بسی تعجب است که با عنایت به موارد فوق الذکر، هنوز هم در پروژه‌های تک ناظره، مسئولیت نظارت این حوزه تخصصی و پیچیده بر عهده مهندسان عمران و معماری گذاشته شده که نتایج تأسف بار آن نیز به عینه قابل مشاهده است. بالطبع دانش ناکافی، عدم اطلاع از نکات فنی و تخصصی، عدم تسلط بر مقررات و ضوابط مرتبط و حتی عدم توانایی در قرائت نقشه‌های تأسیسات برقی سبب نظارت صوری و بروز مشکلات فراوان برای ناظران و بهره برداران گردیده است.
با توجه به موارد ذکر شده و فقدان منابع جامع در این حوزه در کتاب فوت و فن‌های ساختمان‌سازی تأسیسات برقی سعی شد تا عمده مراحل اجرایی تأسیسات برقی ساختمان با بیان ساده و استفاده از عکس‌های مناسب توضیح داده شود. سپس در پایان هر بخش، نکات مرتبط با هر مبحث جهت اجرا با نظارت بر آن به تناسب ارائه گردیده است. مطالب ارائه شده تا حد امکان جامع است و علاوه بر آشنایی کامل با سرفصل‌های تأسیسات برقی مورد نیاز مخصوصا در پروژه‌های ساختمانی، حاوی نکات فنی و اجرایی مرتبط و قابل استفاده برای کلیه مهندسان عمران، معماری و برق می‌باشد.
لذا با عنایت فوق الذکر و فقدان منابع جامع در این حوزه در این مجموعه سعی شده تا عمده مراحل اجرایی تاسیسات برقی ساختمان با بیان ساده و استفاده از عکس‌های مناسب توضیح داده شود. سپس در پایان هر بخش، نکات مرتبط با هر مبحث جهت اجرا یا نظارت بر آن به تناسب ارائه گردیده است.
مطالب ارائه شده تا حد امکان جامع است و علاوه بر آشنایی کامل با سرفصل‌های تاسیسات برقی مورد نیاز مخصوصا در پروژه‌های ساختمانی، حاوی نکات فنی و اجرایی مرتبط و قابل استفاده برای کلیه مهندسان عمران و معماری و برق می‌باشد.
مقدمه فصل اول
تاسیسات برقی یکی از ملزومات ضروری هر پروژه عمرانی محسوب می‌شود. طراحی نقشه‌های تاسیسات برقی توسط مهندسین برق انجام شده و اجرای آن توسط افراد ذیصلاح این حوزه صورت می‌پذیرد. ولی نظارت بر روند عملیات اجرایی مخصوصا در پروژه‌های بزرگ و پیجیده تر از ناظران تخصصی حوزه تاسیسات برقی استفاده می‌شود.
متاسفانه به دلیل عدم آموزش موارد مقتضی در سرفصل‌های آموزشی و بی اطلاعی مهندسان ناظر از نکات تخصصی این حوزه معمولا شاهد عدم توانایی در درک نقشه‌ها، نظارت صوری و نا کافی در این بحش و بالطبع بروز مشکلاتی در اجرا وبهره وری از تاسیسات برقی ساختمان هستیم. بروز مشکلات جدی نظیر اجرای اشتباه نقشه‌ها، تداخل و نویز مدارها، سیم‌کشی نامناسب، عدم رعایت قطر استاندارد سیم‌ها، استفاده از تجهیزات بی کیفیت، ظرفیت ناکافی سیستم‌ها، عدم اجرای سیستم ارت، همبندی ناقص حاکی از فقدان سیستم نظارتی خبره در بسیاری از پروژه است.
لذا باعنایت موارد به موارد مذکور، مطالب این کتاب باهدف آموزش مراحل اجرایی و نکات فنی و نظارتی تاسیسات برقی ساختمان برای مهدسین ناظر و مجری تدوین گردیده است.
با توجه به لزوم آشنایی اولیه با انواع تجهیزات متداول در صنعت برق، در این قسمت توضیحاتی پیرامون آیتم‌های اصلی و پرکاربرد ارائه گردیده است. لازم ذکر است که تجهیزات مورد استفاده در صنعت برق از تنوع بسیار زیادی برخوردارند که با توجه به تمرکز این کتاب بر مراحل اجرایی برق ساختمان، بیشتر مطالب حول انواع متداول در این حوزه متمرکز گردیده است.
سیم و کابل
سیم و کابل یکی از اصلی‌ترین تجهیزات در تاسیسات برقی محسوب شده که وظیفه برقراری ارتباط بین قطعات مختلف را بر عهده دارند. به دلیل استفاده گسترده در صنایع مختلف، این تجهیزات از تنوع برخوردارند. نکته مهم آنست که گاهی مفهوم سیم و کابل حتی در بین مهندسان، مجریان و ناظران نیز به درستی به کار نرفته که باعث ابهامات سو برداشت‌هایی می‌گردد.
فهرست کتاب فوت و فن‌های ساختمان‌سازی تأسیسات برقی :
فصل اول / آشنایی با تأسیسات برقی
مقدمه
۱-۲ مروری بر تجهیزات متداول در تأسیسات برقی ساختمان
۱-۲-۱ سیم و کابل
۱-۲-۱-۱ سیم
۱-۲-۱-۱-۱ انواع سیم‌ها
۱-۲-۱-۲ کابل
۱-۲-۱-۲-۱ اجزای کابل
۱-۲-۱-۲-۲ انواع کابل
۱-۲-۱-۳ فیبر نوری
۱-۲-۱-۴ نحوه نام‌گذاری سیم و کابل
۱-۲-۱-۵ نکات مهم در تهیه سیم و کابل
۱-۲-۲ سرسیم
۱-۲-۲-۱ انواع سرسیم
۱-۲-۳ لوله برق (غلاف)
۱-۲-۳-۱ انواع لوله برق
۱-۲-۳-۱-۱ پلاستیکی
۱-۲-۳-۱-۲ فلزی
۱-۲-۴ سینی و نردبان کابل
۱-۲-۵ داکت
۱-۲-۶ گلند
۱-۲-۷ پریز
۱-۲-۸ کلید برق
۱-۲-۸-۱ انواع کلید
۱-۲-۸-۱-۱ کلید تک پل
۱-۲-۸-۱-۲ کلید دو پل
۱-۲-۸-۱-۳ کلید تبدیل
۱-۲-۸-۱-۴ کلید صلیبی
۱-۲-۸-۱-۵ کلید و پریز پوشش ‌دار (بارانی)
۱-۲-۸-۱-۶ کلید چاقویی
۱-۲-۹ شستی
۱-۲-۱۰ دیمر
۱-۲-۱۱ فتوسل
۱-۲-۱۲ تایمر
۱-۲-۱۳ تجهیزات حفاظتی مدارهای برق
۱-۲-۱۳-۱ کلید مینیاتوری (MCB)
۱-۲-۱۳-۲ کلید محافظ جان (RCCB)
۱-۲-۱۳-۳ کلید اتوماتیک (MCCB)
۱-۲-۱۳-۴ کلید فیوز
۱-۲-۱۳-۵ کلید گردان
۱-۲-۱۳-۶ دِژَنکتور
۱-۲-۱۳-۷ سکسیونر (ایزولاتور)
۱-۲-۱۳-۸ فیوز
۱-۲-۱۳-۸-۱ فیوزهای کاردی یا تیغه‌ای
۱-۲-۱۳-۸-۲ فیوز شیشه‌ای
۱-۲-۱۳-۸-۳ فیوزهای فشنگی و اتوماتیک
۱-۲-۱۳-۹ کنتاکتور
۱-۲-۱۳-۱۰ بی‌متال
۱-۲-۱۳-۱۱ رله
۱-۲-۱۴ چراغ‌های روشنایی
۱-۲-۱۴-۱ انواع لامپ‌ها
۱-۲-۱۴-۱-۱ لامپ‌ رشته‌ای
۱-۲-۱۴-۱-۲ لامپ فلورسنت (مهتابی)
۱-۲-۱۴-۱-۳ لامپ هالوژن
۱-۲-۱۴-۱-۴ لامپ LED
۱-۲-۱۴-۱-۵ فیبر نوری
۱-۲-۱۴-۱-۶ لامپ متال هالید (MH)
۱-۲-۱۴-۱-۷ لامپ بخار سدیم
۱-۳ درجه حفاظتی تجهیزات الکتریکی
فصل دوم / مقدمه‌ای بر جریان الکتریکی
۲-۱ چرخه برق
۲-۱-۱ تولید
۲-۱-۲ انتقال
۲-۱-۳ توزیع
۲-۲ انواع جریان
۲-۲-۱ جریان متناوب (AC)
۲-۲-۱-۱ مزایای جریان متناوب
۲-۲-۲ جریان مستقیم (DC)
۲-۲-۲-۱ مزایای جریان مستقیم
۲-۳ برق تک و سه فاز
۲-۳-۱ برق تکفاز
۲-۳-۲ برق سه‌فاز
۲-۳-۲-۱ مزایای برق سه فاز
فصل سوم / سیستم روشنایی
۳-۱ مقدمه
۳-۲ مفاهیم پایه در روشنایی
۳-۲-۱ عوامل موثر در نورپردازی
۳-۲-۱-۱ شدت نور
۳-۲-۱-۲ درخشندگی
۳-۲-۱-۳ خیرگی
۳-۲-۱-۴ لومن
۳-۲-۱-۵ لوکس
۳-۳ میزان روشنایی استاندارد محیط‌های مختلف
۳-۴ مراحل اجرای سیستم روشنایی
۳-۴-۱ کُد گذاری دیوارها
۳-۴-۱-۱ انواع روش‌های ترسیم خط تراز
۳-۴-۱-۱-۱ شیلنگ تراز
۳-۴-۱-۱-۲ تراز لیزری
۳-۴-۲ شیارزنی دیوارها
۳-۴-۳ نصب قوطی‌های توکار
۳-۴-۴ لوله‌گذاری
۳-۴-۴-۱ انواع روش‌های لوله گذاری
۳-۴-۴-۱-۱ عبور لوله‌ها از سقف
۳-۴-۴-۱-۲ نصب لوله‌ها در کف
۳-۴-۵ فنرزنی و سیم‌کشی
۳-۴-۶ نصبیات
۳-۴-۷ نکات فنی و اجرایی
فصل چهارم / سیستم برق‌رسانی
۴-۱ مقدمه
۴-۲ نحوه اجرا
۴-۳ نکات فنی و اجرایی
۴-۴ اشکالات اجرایی
فصل پنجم / ترانکینگ
۵-۱ اجزا و قطعات
۵-۱-۱ ترانک (بدنه)
۵-۱-۲ سه راهی
۵-۱-۳ زانو داخلی
۵-۱-۴ زانو خارجی
۵-۱-۵ زانوی تخت
۵-۱-۶ پارتیشن
۵-۱-۷ درزگیر (رابط)
۵-۱-۸ بست انتهایی
۵-۱-۹ قاب (کادر ماژول یا فریم)
۵-۱-۱۰ پریز
۵-۲ انواع ترانکینگ
۵-۳ روش اجرا
۵-۴ نکات اجرایی
فصل ششم / تابلوهای برق
۶-۱ انواع تابلو برق
۶-۱-۱ تابلوی اصلی (MDP)
۶-۱-۲ تابلوی عمومی (GP)
۶-۱-۳ تابلو تقسیم (DP)
۶-۲ مراحل نصب تابلو تقسیم
۶-۳ نکات فنی و اجرایی
فصل هفتم / سیستم‌های جریان ضعیف
۷-۱ مقدمه
۷-۲ مدار تلفن
۷-۳ مراحل اجرایی
۷-۳-۱ روش‌های مختلف اجرای رایزر تلفن
۷-۳-۱-۱ روش اول (روش مستقل)
۷-۳-۱-۲ روش دوم
۷-۳-۱-۳ روش سوم
۷-۳-۲ نحوه سیم‌کشی
۷-۴ نکات فنی و اجرایی
فصل هشتم / دربازکن
۸-۱ سیر تکامل سیستم دربازکن
۸-۲ تجهیزات مورد نیاز
۸-۲-۱ پنل
۸-۲-۲ صفحه نمایش (مانیتور یا گوشی)
۸-۲-۳ سیستم قفل بازکن
۸-۲-۳-۱ قفل بازکن زنجیری
۸-۲-۳-۲ قفل برقی
۸-۲-۴ منبع تغذیه مرکزی (ترانس)
۸-۲-۵ کابل ارتباطی
۸-۳ مراحل اجرایی
۸-۴ نکات فنی و اجرایی
فصل نهم / آنتن مرکزی
۹-۱ مقدمه
۹-۲ دلایل اجرای آنتن مرکزی
۹-۳ اجزا و قطعات
۹-۳-۱ آنتن
۹-۳-۲ تقویت‌کننده (بوستر)
۹-۳-۳ تقسیم‌کننده (اسپلیتر)
۹-۳-۴ کابل
۹-۴ روش اجرا
۹-۵ نکات فنی و اجرایی
فصل دهم / دوربین مدار بسته (CCTV)
۱۰-۱ مقدمه
۱۰-۲ انواع سیستم‌های مدار بسته
۱۰-۲-۱ آنالوگ
۱۰-۲-۲ دیجیتال (تحت شبکه یا IP)
۱۰-۲-۳ سیستم‌های مدار بسته سیمی و بی‌سیم
۱۰-۲-۴ محاسن و معایب سیستم‌های مختلف
۱۰-۳ تجهیزات مورد نیاز
۱۰-۳-۱ دوربین
۱۰-۳-۱-۱ اجزای دوربین
۱۰-۳-۱-۱-۱ برد اصلی (PCB)
۱۰-۳-۱-۱-۲ لنز
۱۰-۳-۱-۱-۳ برد دید در شب (برد IR)
۱۰-۳-۱-۱-۴ ماژول POE
۱۰-۳-۱-۱-۵ قاب یا کیس دوربین
۱۰-۳-۱-۱-۶ کاور
۱۰-۳-۱-۲ انواع دوربین
۱۰-۳-۱-۲-۱ دوربین سقفی یا دام
۱۰-۳-۱-۲-۲ دوربین چشم ماهی (فیش آی)
۱۰-۳-۱-۲-۳ دوربین استوانه‌ای یا بولِت
۱۰-۳-۱-۲-۴ دوربین صنعتی یا باکس
۱۰-۳-۱-۲-۵ دوربین گردان یا PTZ
۱۰-۳-۱-۲-۶ دوربین مینیاتوری (پین هول)
۱۰-۳-۱-۲-۷ دوربین بند انگشتی
۱۰-۳-۱-۲-۸ دوربین کودک (بیبی کم)
۱۰-۳-۲ دستگاه ثبت و پردازش اطلاعات
۱۰-۳-۳ کابل و فیش‌های اتصال
۱۰-۴ نحوه اتصال قطعات
۱۰-۵ روش اجرای سیستم مدار بسته
۱۰-۶ نکات فنی و اجرایی
فصل یازدهم / سیستم اعلام حریق
۱۱-۱ مقدمه
۱۱-۲ انواع سیستم‌های اعلام حریق
۱۱-۲-۱ متعارف
۱۱-۲-۲ آدرس‌پذیر
۱۱-۲-۳ سیستم‌های اعلام حریق بی‌سیم و سیمی
۱۱-۳ تجهیزات و قطعات
۱۱-۳-۱ دتکتور
۱۱-۳-۱-۱ انواع دتکتور
۱۱-۳-۱-۱-۱ دتکتور دود
۱۱-۳-۱-۱-۲ دتکتور حرارتی
۱۱-۳-۱-۱-۳ دتکتور ترکیبی
۱۱-۳-۱-۱-۴ دتکتور شعله
۱۱-۳-۱-۱-۵ دتکتور گازی
۱۱-۳-۲ کنترل پنل
۱۱-۳-۳ شستی
۱۱-۳-۴ آژیر
۱۱-۳-۵ فلاشر (ریموت اندیکاتور)
۱۱-۳-۶ کابل ارتباطی
۱۱-۴ مراحل اجرایی
۱۱-۵ نکات فنی و اجرایی
فصل دوازدهم / سیستم مدیریت ساختمان (BMS)
۱۲-۱ مقدمه
۱۲-۲ اجزای سیستم
۱۲-۲-۱ سنسورها
۱۲-۲-۲ سیستم کنترل مرکزی (کنترلر)
۱۲-۲-۳ نقاط دسترسی و کنترل
۱۲-۲-۴ عملگرها
۱۲-۳ نحوه اجرا
۱۲-۴ نکات اجرایی
فصل سیزدهم / برق اضطراری
۱۳-۱ مقدمه
۱۳-۲ انواع دستگاه‌ها و تجهیزات
۱۳-۲-۱ دیزل ژنراتور
۱۳-۲-۲ موتور برق
۱۳-۲-۳ پنل خورشیدی
۱۳-۲-۴ سیستم UPS
۱۳-۳ انواع سیستم‌های پشتیبان
۱۳-۴ نحوه اجرا
۱۳-۵ نکات فنی و اجرایی
فصل چهاردهم / سیستم اتصالِ زمین (ارت)
۱۴-۱ مفهوم سیستم اتصال زمین
۱۴-۲ انواع سیستم ارت
۱۴-۲-۱ روش سطحی
۱۴-۲-۱-۱ رادکوبی
۱۴-۲-۱-۲ الکترود افقی
۱۴-۲-۲ روش عمقی (چاه ارت)
۱۴-۲-۲-۱ نکات فنی و اجرایی
فصل پانزدهم / سیستم همبندی ساختمان
۱۵-۱ مفهوم همبندی
۱۵-۲ انواع همبندی
۱۵-۲-۱ همبندی اصلی
۱۵-۲-۲ همبندی اضافی
۱۵-۳ نحوه اجرا
۱۵-۴ نکات فنی و اجرایی
فصل شانزدهم / سیستم حفاظت در برابر صاعقه (LPS)
۱۶-۱ مقدمه
۱۶-۲ اجزای سیستم
۱۶-۲-۱ صاعقه‌گیر
۱۶-۲-۱-۱ انواع صاعقه‌گیر
۱۶-۲-۱-۱-۱ صاعقه‌گیر غیرفعال
۱۶-۲-۱-۱-۲ صاعقه‌گیرهای فعال (الکترونیکی یا ESE)
۱۶-۲-۲ هادی‌های نزولی
۱۶-۲-۳ قطعات جانبی
۱۶-۲-۴ سیستم ارت
۱۶-۳ روش اجرا
۱۶-۴ نکات فنی و اجرایی
فصل هفدهم / جک برقی پارکینگ
۱۷-۱ اجزا و قطعات اصلی
۱۷-۱-۱ جک
۱۷-۱-۱-۱ انواع جک
۱۷-۱-۱-۱-۱ الکترومکانیکی (گیربکسی)
۱۷-۱-۱-۱-۲ هیدرولیکی
۱۷-۱-۲ تابلو فرمان (مدار کنترل)
۱۷-۱-۳ چشمی
۱۷-۱-۴ فلاشر
۱۷-۱-۵ آنتن
۱۷-۱-۶ ریموت کنترل
۱۷-۲ نحوه اجرا
۱۷-۳ نکات اجرایی
فصل هجدهم / آسانسور
۱۸-۱ مقدمه
۱۸-۲ انواع آسانسور
۱۸-۲-۱ کششی
۱۸-۲-۲ هیدرولیک
۱۸-۳ قطعات آسانسور
۱۸-۳-۱ موتور
۱۸-۳-۲ فلکه هرز گرد
۱۸-۳-۳ کابین
۱۸-۳-۴ درب آسانسور
۱۸-۳-۴-۱ درب کابین
۱۸-۳-۴-۲ درب طبقات
۱۸-۳-۴-۲-۱ درب لولایی
۱۸-۳-۴-۲-۲ درب اتوماتیک
۱۸-۳-۵ شستی
۱۸-۳-۶ تابلو برق (جعبه سه فاز)
۱۸-۳-۷ تابلو فرمان (تابلو کنترل)
۱۸-۳-۸ سیم بکسل (کابل)
۱۸-۳-۹ وزنه تعادل
۱۸-۳-۱۰ گاورنر
۱۸-۳-۱۱ ترمز ایمنی (پاراشوت)
۱۸-۳-۱۲ تراول کابل
۱۸-۳-۱۳ ریل
۱۸-۳-۱۴ براکت ریل
۱۸-۳-۱۵ کفشک
۱۸-۳-۱۶ دیکتاتور
۱۸-۳-۱۷ قفل و مگنت درب
۱۸-۳-۱۸ ضربه گیر (بافر)
۱۸-۳-۱۹ جعبه رویزیون
۱۸-۴ اصطلاحات فنی آسانسور
۱۸-۴-۱ مسیر حرکت
۱۸-۴-۲ چاه یا چاله آسانسور (شَفت)
۱۸-۴-۳ چاهک یا پیت
۱۸-۴-۴ فاصله بالاسری یا اورهد
۱۸-۴-۵ موتورخانه یا اتاقک آسانسور
۱۸-۵ نحوه اجرا
۱۸-۶ نکات فنی و اجرایی
فصل نوزدهم / اصول نظارت بر تأسیسات برقی
۱۹-۱ مقدمه
۱۹-۲ شرح وظایف ناظران
۱۹-۳ نکات نظارتی
۱۹-۴ لزوم کنترل موارد ایمنی
۱۹-۴-۱ اهم نکات ایمنی در پروژه‌های ساختمانی
۱۹-۴-۲ اقدامات اولیه در حوادث برقی
۱۹-۵ مستندات ضروری
۱۹-۶ نکات ضروری در گزارش‌نویسی
۱۹-۷ چک‌لیستهای نظارتی
فصل بیستم / قراردادهای تأسیسات برقی
۲۰-۱ مقدمه
۲۰-۲ نکات مهم در تنظیم متن قراردادها
۲۰-۳ نکات فنی و مالی
منابع و مآخذ کتاب فوت و فن‌های ساختمان‌سازی تأسیسات برقی