کتاب حوادث کار (1 ) : حقوقی و فنی

حقوق کار آمیخته ای از قواعد حقوق خصوصی و عمومی است، زیر از آن جهت که مبتنی بر قرارداد خصوصی میان کارگر و کارفرما می باشد از مقررات حقوقی خصوصی و مدنی پیروی می کند. اما از آن روی که دولت ها در روابط میان این دو گروه دخالت کرده اند به ویژه برای حمایت از کارگران که نقش مهمی در مناسبات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دارند، احکام حقوقی عمومی محسوب می گردد.
توسعه در بخش های مختلف، استفاده فزاینده از ابزار ماشین آلات فنی را ایجاب کرده و عدم رعایت اصول صحیح در ساخت و استفاده از وسایل، حوادث و سوانح زیادی را باعث شده است و روزی نیست که در رسانه های گروهی خبری از حوادث ناشی از کار درج و بخش نشود.
مطالعه تطبیقی و اهمیت آموزش و درک صحیح وظایف و مسئولیت ها و ایجاد صلح و آرامش در محیط کار و برقراری انضباط کار و استقرار دمکراسی تاثیر متقابل بر عملکرد کارگر و کارفرما دارد و کتاب حوادث کار با موضوعیت حقوقی وفنی می تواند نقش مهمی برای استقرار محیط ایمن و صیانت از نیروی انسانی و منابع مادی کشور در پی داشته باشد.
سخن ناشر
حوادث معمولاً ‌نتیجه‌ی شرایط یا اعمال ناایمن و استفاده از تجهیزات فرسوده، قدیمی، مستهلك و غیراستاندارد است كه پیشگیری از حوادث ناشی از كار، صیانت از نیروی انسانی و منابع مادی كشور را در پی خواهد داشت.
ایجاد فضای سالم و ایمن كار مستلزم همكاری متقابل كارگران و كارفرمایان است و برنامه‌ریزی برای تأمین ایمنی و بهداشت كار نه تنها از وظایف خاص كارفرمایان است بلكه از وظایف انسانی، اخلاقی و دینی نیز به‌حساب می‌آید. توجه نكردن به این امور مهم، سبب ضایعات نیروی انسانی در محیط كار می‌شود و اینگونه ضایعات نه تنها باعث می‌شود كارگران گاهی برای همیشه سلامت خود از دست دهند بلكه تألمات روحی و روانی برای آنان و خانواده‌شان را بدنبال خواهد داشت.
انتشارات فدك بنا به وظیفه فرهنگی و همراستا بودن با سیاست‌های تولید و علاقه‌مندی به این موضوعات سعی كرده آثاری متفاوت، با آنچه تاكنون در این زمینه موجود بوده، منتشر نماید، چرا كه صرف‌نظر از آگاهی دادن برای حفاظت از منابع مادی حتی اگر بتواند جان یك انسان را با آموزش و آگاهی دادن نجات دهد تمام اجر معنوی خود را دریافت نموده چه بسا آن یك نفر نقش مهمی در جامعه به لحاظ داشتن مسئولیت كاری و یا مدیریت خانواده داشته باشد.
لذا این انتشارات توانست ارتباط بسیار خوبی در یكی دو سال اخیر با نگارنده كه سوابق تخصصی مدیریتی از جمله دبیر شورایعالی حفاظت فنی كشور و مدیر كلی بازرسی كار را دارد برقرار نماید و سعادتی بود كه توانستیم از تجربیات دیرینه ایشان كه در ابعاد مختلف و مشكلات كار داشتند و همچنین از نتایج و راه‌حل‌هایی كه به دست آورده بودند استفاده نماییم و آنرا در معرض توجه مخاطبین هدف قرار دهیم.
این اثر حاصل تلاش ساعت‌ها مطالعه و بررسی توصیفی و تحلیلی گروهی از كارشناسان ذبده این رشته به سرپرستی آقای مهندس محمد اصابتی است كه منجر به انتشار سری كتاب‌های حوادث كار گردید كه با موضوعات مرتبط با حفاظت فنی و بهداشتی كار سلسله‌وار منتشر خواهد شد. امید است با تكیه بر ره‌یافت‌ها و روش‌های اجرایی مفید، مورد استفاده علاقه‌مندان، اساتید، كارشناسان و كارگران و كارفرمایان قرار گیرد.
انتشارات فدك ایساتیس، در این راه آغوش خود را برای پذیرش هرگونه نظر، ایده و پیشنهاد و انتقاد ناظران و منتقدان می‌گشاید و با كمال میل از این نظرات و پیشنهادات در جهت بهبود و ارتقاء این آثار استفاده خواهد كرد.

پیشگفتار
انسان، از آغاز آفرینش برای پویایی زندگی خود به كار و كوشش مجبور بوده و سختی‌های بسیاری را متحمل شده است. نیروی كار هر كشور از سرمایه‌های ملی آن كشور محسوب شده و پیشرفت و ترقی هر اجتماعی بستگی به نیروی كار افراد آن جامعه دارد و محصول كار هر كارگر نه تنها مایه امرار معاش زندگی خانواده اوست، بلكه سرمایه و پشتوانه اقتصاد یك جامعه نیز می‌باشد، و در دستیبابی به توسعه پایدار نقشی بنیادی ایفا می‌نماید.
بدیهی است كه پیشرفت‌های تكنولوژیك برنامه‌های توسعه و پروژه‌های زیربنایی با وجود تمامی مزایا و منافعی كه برای نسل بشر به همراه داشته‌اند، سرمنشاء مخاطرات و نارسایی‌های قابل توجهی نیز بوده‌اند. آمار نگران‌كننده حوادث كوچك و بزرگ كه هر لحظه در گوشه‌ای از این دنیای پهناور و به‌ویژه كشور ما رخ می‌دهد و واقعیت انكارناپذیر آن این است كه به‌رغم توسعه و تكامل فنون و فن‌آوری‌ها، جلوگیری حوادث كارگاه‌ها به‌طور كامل امكان‌پذیر نبوده و نمی‌توان حوادث را از صفحه زندگی بشر به‌طور كامل حذف كرد، و لیكن می‌توان با كاربست روش‌های عملی و بهره‌مندی از اصول مدیریت ایمنی تا حدود زیادی از وقوع آن جلوگیری كرد. چرا كه آگاهی كارگران، تكنسین‌ها، مهندسین كارگاه‌های عملیاتی و كارفرمایان با عوامل و عناصر زیان‌بخش، و نیز مخاطرات ناشی از محیط كار، و همچنین آشنایی با قوانین و مقررات، و تدابیر و تمهیدات مربوطه باعث می‌شود كه نیروی انسانی با حداكثر راندمان و حداقل مخاطرات انجام وظیفه نماید.
امید است در راستای ترویج فرهنگ ایمنی و كمك به اجرای برنامه‌های موثر در حوزه روابط كار «كتاب حوادث كار» بتواند كمبود كتب علمی و در عین حال فنی را در جهت تبیین رویكردها، مبانی روش شناختی و كاربردی را جبران كرده و بستر‌ساز محیط كار ایمن باشد.
جا دارد از تلاش‌های جناب آقای مهندس محمد اصابتی مدیر كل محترم بازرسی كار وزارت تعاون كار و رفاه اجتماعی و همه عزیزان كه در این راه زحمت كشیده‌اند تشكر و قدردانی می‌نمایم.

سید حسن هفده‌تن
معاون وزیر
و رئیس شورایعالی حفاظت فنی
مقدمه
حقوق كار آمیخته‌ای از قواعد حقوق خصوصی و عمومی است. زیرا از آن جهت كه مبتنی بر قرارداد خصوصی میان كارگر و كارفرما می‌باشد از مقررات حقوق خصوصی پیروی می‌كند، اما از آن روی كه دولت‌ها در روابط میان این دو گروه دخالت كرده‌اند به ویژه برای حمایت از كارگران كه نقش مهمی در مناسبات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دارند حقوق عمومی محسوب می‌گردد.
پیشرفت در جوامع بشری نتایج گوناگونی به دنبال داشته كه از آن میان می‌توان به دو پدیده متضاد، آسایش بشر در جهت استفاده از تكنولوژی و مشكلات ناشی از رشد صنعت اشاره نمود. یكی از تبعات سوء رشد تكنولوژی در جامعه بشری حوادث گوناگون منجمله حوادث ناشی از كار می‌باشد كه در بسیاری از موارد انشاء رأی دادگاه منوط به ارجاع امر به كارشناسی می‌باشد.
بدیهی است، پرداختن به این امر مستلزم داشتن اشراف به مسائل گوناگون حقوقی، فقهی و فنی است و آنچه در ذهن متبادر می‌گردد، ضرورت و اهمیت مداقه در گزارش كارشناسی به جهت تبیین عناصر با قواعد حقوقی، فنی و فقهی قبل از هر گونه اتخاذ تصمیم می‌باشد كتاب حاضر برای شناخت و درك بهتر نظام حقوقی و فنی، عوامل تشكیل‌دهنده و آثار متقابل این نظام با كل جامعه تهیه گردیده است و مطالب ارائه شده نتیجه كار كارشناسی و اجرایی به مدت 27 سال نگارنده است كه می‌تواند علاوه بر استفاده دانشجویان و متخصصین برای كلیه كسانی‌كه به نحوی با مسائل كار و كارگری ارتباط دارند قابل استفاده باشد.
این كتاب در سه فصل تنظیم شده است، در فصل اول به طرح كلیات قواعد عمومی حقوق كار به طور مختصر و كاربردی پرداخته شده است و در فصل بعدی به لزوم بررسی حوادث ناشی از كار و تحلیل آمار و حوادث به‌صورت یك كار تحقیقی و تجربی پرداخته شده است و در فصل سوم نیز به سوالات مربوط به مسائل حقوقی و فنی در زمینه‌های مختلف پاسخ داده شده است.
فراوانی و تكرار حوادث ناشی از كار در كارگاه‌ها و پیامدهای زیان‌بار آن، اهمیت آموزش و درك صحیح‌تر وظایف و مسئولیت‌ها را امری بدیهی می‌داند و در این مجموعه تاكید بر این مهم شده است. هرچند كه این كتاب همراه با كاستی‌هایی است كه بر اهل فن پوشیده نیست اما برآرای نظری و روش‌های عملی نیز تاكید خاص شده است و مطالب به مقتضای تجربه و شغل تهیه گردیده است.
نظر به اینكه كتاب حاضر اولین كاری است كه به‌عنوان كتاب «حوادث كار» نوشته شده است و موضوعات مختلف آن كه به منظور صیانت از نیروی انسانی و منابع مادی چاپ خواهد شد، امید است مورد استفاده مخاطبین عزیز، امید است استادان، پژوهش‌گران، دانشجویان، كارگران، كارشناسان و قرار گیرد و از یادآوری‌ ایرادها، نقایص خودداری نورزند و با پیشنهادها سازنده خود برای اصلاح و تكمیل محتوای كتاب با نویسنده در میان بگذارند.
از زحمات آقای مهندس میرزائی و سركار خانم قلندری قدردانی نموده و سپاس فراوان نثار كلیه كسانی كه به‌نحوی در تهیه و تدوین این كتاب همكاری داشته‌اند و یا از مطالب آنان استفاده شده است.
محمد اصابتی
بهار 93

فهرست مطالب
فصل 1 قواعد عمومی حقوق کار 1
1.1 مقدمه 2
1.2 شاخص‌های تعیین تقصیر در بررسی حوادث ناشی ازکار در ایران 9
1.3 تعریف جرم برابر ماده 2 قانون مجازات اسلامی 9
1.4 مجازاتهای مقرر در قانون مجازات اسلامی در خصوص دیات 10
1.5 استناد مواد مجازات اسلامی در رسیدگی حوادث ناشی از کار 10
1.6 در ماده 363 قانون مجازات اسلامی بیان میدارد در صورت اجتماع مباشر و سبب درجنایت، مباشر ضامن است مگر اینكه سبب اقوی از مباشر باشد، منظورچیست 11
1.7 تشریك در سبب منجر به وقوع حادثه، درماده 365 قانون مجازات اسلامی را بیان نمائید. 11
1.8 باتوجه به مواد قانون كار جمهوری اسلامی ایران موضوع میزان تقصیر در خصوص حوادث ناشی از كارچگونه مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. 12
1.9 سبب ازنظرفقها 13
1.10 سبب از نظر حقوقدانان 14
1.11 تفاوت سبب با علّت و شرط 15
1.12 مسئولیت اسباب در آراء فقها 16
1.13 اسباب عرضی از منظر فقها 17
1.14 نظریه تساوی از نظر فقها 18
1.15 تسبیب و تقصیر از نظر فقها 18
1.16 تسبیب و تأثیر ازنظرفقها 19
1.17 مفهوم مسئولیت مدنی 21
1.18 نظریه تقصیر 21
1.19 نظریه خطر 22
فصل 2 آمار و اطلاعات حوادث ناشی از کار 23
2.1 مقدمه 24
2.2 آمار و اطلاعات حوادث ناشی از کار در جهان 27
2.3 آمار و اطلاعات حوادث ناشی از کار در ایران 48
2.4 لزوم بررسی حوادث ناشی از کار 48
2.4.1 انواع حادثه 48
2.4.2 در بررسی حوادث چه نتایج به دست می‌آید 48
2.4.3 علل بروزحادثه 48
2.4.4 خسارت‌های ناشی از حوادث 49
2.4.5 اثرات و هزینه‌های حوادث ناشی از کار 49
2.4.6 روش‌های مقایسه حوادث ناشی از کار 50
2.5 تجزیه و تحلیل حوادث ناشی از کار 51
2.5.1 آیا در حادثه ذیل سهم عمده‌ای ازقصور متوجه کارفرما و سایر افراد مسئول خواهد بود. 51
2.5.2 آیا در شرایط معمول هدف ازنظارت صرفا"حاکم کردن شرایط ایمن برای انجام کاراست. 52
2.5.3 آیا در حوادث ناشی استنباط قاضی بایدملاک قرارگیرد. 53
2.5.4 آیا مسئولیت کارفرما، تا زمانی‌که خلاف آن ثابت نشود از نوع مسئولیت مطلق است 57
2.5.5 آیا نظرات کارشناسی در همه موارد نمی‌تواند موجب ایجاد مسئولیت اشخاص یانادیده گرفتن اصول حاکم برمسئولیت مدنی گردد 59
فصل 3 حوادث ناشی ازکار از منظر فنی و حقوقی 67
3.1 مقدمه 68
3.2 آیا دولت را می‌توان مسئول خسارت و زیان دانست 68
3.3 روند ارجاع امور به كارشناسی در محاكم قضائی ایران چگونه است؟ 75
3.4 چگونگی انتخاب كارشناس و مراحل آن در حوادث ناشی از كار را بیان نمائید؟ 77
3.5 آیا دادگاه علی‌رغم اعلام نظر كارشناس مبنی بر عدم نظارت كارفرما، می‌تواند نظر كارشناس فنی را نپذیرد؟ 79
3.6 ماهیت قراردادی بودن تعهدات كارفرما در مسئولیت‌ مدنی به چه جهتی تأكید گردیده است؟ 80
3.7 آیا مقررات مربوط به جبران خسارت، اشتباه صرف و حتی تقصیر معمول را مورد توجه قرار می‌دهد. 81
3.8 آیا كارگران فقط در صورت تقصیر یا اشتباه غیرمعمول، مسئول شناخته می‌شوند. 82
3.9 آیا پذیرش خطر باعث محرومیت از دریافت خسارت می‌شود 82
3.10 به فرض اثبات زیان و عدم تقصیر كارگر باز هم برای اثبات دخالت كارفرما و مسئولیت او باید ثابت شود كه چه استانداردی از نظر ایمنی كار توسط كارفرما نقض شده است؟ 83
3.11 آیا می‌توان كارگر را مسئول كار خود دانست و براساس قاعده اقدام موجب سبب محرومیت وی از خسارت شد؟ 84
3.12 هرگاه شخصی به‌نحو دلخواه انجام وظیفه نماید، در صورت وقوع حادثه مسئولیت به‌عهده چه كسی می‌باشد. 85
3.13 تقصیر غیرقابل بخشایش در حقوق ایران و اعمال آن در روابط كارگر و كارفرما بر چه اساسی قابل بررسی است؟ 86
3.14 بیمه اجباری كارگران براساس قوانین جاری كشور دارای چه خصوصیتی می‌باشد. 87
3.15 آیا مسئولیت كارفرما، را در خصوص كارگران خارجی می‌توان نادیده گرفت؟ 88
3.16 عدم شمول قانون‌كار آیا به تعهدات ایمنی كارفرما ارتباط پیدا نمی‌كند و در مسئولیت مدنی و جزائی كارفرما تغییر حاصل نمی‌گردد.89
3.17 آیا رویكرد فقهی به مسأله تسریع در خسارت تاكید دارد؟ 90
3.18 تعهدات كارفرما، پس از وقوع حادثه در جهت كاهش خسارت چیست؟ 91
3.19 اثبات تقصیر در مسئولیت كارفرما دارای چند ركن می‌باشد. 91
3.20 قواعد حاكم بر مسئولیت در حوادث ناشی از كار مبتنی بر چه خصوصیاتی می‌باشد 92
3.21 آیا قرارداد كاری كه طبق قانون باطل است، متضمن تعهدات ایمنی خواهد بود؟ 93
3.22 با در نظر گرفتن جمیع علل و اسباب در ایجاد حادثه، آیا می‌توان ایجاد صدمه بدنی را منتسب به خود شاكی دانست (تقصیر غیرقابل بخشایش كارگر)؟ 94
3.23 تعهدات كارفرما مربوط به پیش‌گیری از حوادث ناشی از كار در مقررات جمهوری اسلامی ایران را بیان می‌نماید. 96
3.24 آیا در مثال زیر می‌توان، بی‌احتیاطی كارگر را فاقد دلیل فرض نمود و تمام مسؤولیت و لزوم جبران خسارت را متوجه كارفرما دانست؟ 104
3.25 آیا نظرات كارشناسی قابل تغییر است و نتیجه مسئولیت‌ها قابل تقسیم می‌باشد. 106
3.26 تعهد انتخاب كارگر و پیمانكار مناسب در قواعد مسئولیت مدنی ایران توسط كارفرما چگونه است؟ 107
3.27 تعهد به ایمنی و نقش نظارتی كارفرما در محیط كار با توجه به قوانین مقررات توضیح دهید. 108
3.28 آیا در حقوق ایران تعهدات كارفرما از تعهد به نتیجه است؟ 113
3.29 هرگاه كارگری در حین كار، یا به مناسبت آن خسارتی به خود وارد كند به نحوی كه اقدام او جزء یا تمام سبب حادثه در معنی قواعد عمومی مسئولیت‌ مدنی باشد حكم موضوع چگونه است؟ 114
3.30 توجه محا‌كم به موضوع ماده 105 قانون‌كار و روند اجرائی آن به چه صورت می‌باشد. 115
3.31 با توجه به مواد 95 و 184 قانون‌كار آیا مسئولیت كیفری می‌تواند متوجه اشخاص حقوقی شود. و آیا دیه قابل وصول از اموال اشخاص حقوقی خواهد بود؟ 115
3.32 در صورتی‌كه دستگاه دولتی تمام اختیارات و نظارت مستمر بر كار را به نماینده واگذار نماید، آیا مسئولیتی متوجه دستگاه می‌باشد. 117
3.33 در صورتی‌كه نماینده كارفرما خارج از اختیارات خود تعهد نماید و كارفرما آن را نپذیرد، چه وضعیتی را در پی خواهد داشت 118
3.34 وظایف بازرسان كار در زمینه حوادث ناشی از كار را بیان نمائید 119
3.35 در مواردی كه شركت به دلیل گستردگی فعالیت، بخش‌هائی از كار را به افراد (نمایندگان) واگذار می‌كنند و مدیر عامل شركت اساساً در محل دیگری است و از چگونگی حادثه مطلع نیست، آیا شخص مسئول در ماده 184 قانون‌كار، به‌عنوان مدیر عامل یامدیر معرفی شده است. بایستی تحت تعقیب قرار گیرد یا شخص یا نماینده مستقیم؟ 121
3.36 هر گاه شخصی تحت مدیریت كاروانی باشد، چنانچه حادثه‌ای برای فرد اتفاق بیافتد، قواعد مسئولیت به‌چه صورت خواهد بود 122
3.37 منظور از هیت حل اختلاف در تبصره 2 ماده 95 قانون‌كار چیست؟ 123
3.38 اگر چند سبب در ایجاد حادثه دخالت داشته باشند، صرف‌نظر از درصد یا درجه تأثیر به‌ طور مساوی ضامن می‌باشند 124
3.39 بیمه اجتماعی، بیمه مسئولیت مقرر در ماده 13 قانون مسئولیت مدنی و بیمه مسئولیت كارفرما در مورد كارگران اتباع خارجی چگونه است. 126
3.40 آیا بیمه اجتماعی كارگر قابل تسری به بیمه مسئولیت می‌باشد. 128
3.41 آیا بیمه مسئولیت مدنی در ایران به رسمیت شناخته شده است و اجباری است 128
3.42 با توجه به مواد 91، 171، 176 قانون كار و 616 قانون مجازات اسلامی، در حادثه ناشی از كار كه منجر به فوت كارگر شده است. مجازات تعزیراتی مختلف چگونه تعیین می‌شود. 129
3.43 آیا می‌توان منكر رابطه كاری یا حادثه غیركار در محیط كار شد؟ 130
3.44 آیا مقرراتی از بیمه كردن كارگر در جمهوری اسلامی پیش‌بینی شده است 44
3.45 در موردی كه تقصیر شخصی به همراه عوامل طبیعی خساراتی را به بار آورد مسئولیت در این مورد چگونه است؟ 133
3.46 آثار روابط مبتنی بر صداقت و اعتماد، بین كارگر و كارفرما و مسئولیت كارفرما در راستای قواعد چگونه بررسی می‌شود؟ 134
3.47 در صورتی‌كه در اثر عدم رعایت مقررات حفاظتی كارگر مصدوم یا فوت نماید. آیا طرح پرونده شكایت در مراجع حل اختلاف موضوع قانون‌كار ضروری است؟ 134
3.48 گذشت كارگر به صورت مشروط در رویه قضایی چگونه می‌باشد؟ 135
3.49 كارگری حین انجام كار دچار حادثه منجر به صدمه بدنی شده است و پس از گذشت بیست سال از آن تقاضای دیه كرده است. آیا تقاضای پرداخت خسارت دیه وی موجه است؟ در فرض مثبت بودن پاسخ آیا كارگر مستحق دیه به نرخ زمان وقوع حادثه یا زمان مطالبه را دارد؟ 136
3.50 در صورت واگذاری كار به پیمانكار، آیا می‌توان كارفرما را مقصر دانست؟ 136
3.51 با توجه به اینكه حوادث رانندگی به‌طور عمده با فعل مثبت تحقق می‌یابد و در حالتی‌كه حوادث ناشی از كار فعل یا ترك‌فعل كارفرما می‌باشد، از نظر رویه قضائی موضوع چه حكمی دارد. 137
3.52 آیا در خصوص تشكیل پرونده پزشكی كارگران در قانون‌كار مقرراتی پیش‌بینی شده است؟ 138
3.53 وقتی كارفرما به جهت اعمال كار كارگران خود، مكلف به جبران خسارت می‌باشد. آیا می‌تواند خسارات را از كارگر دریافت نماید. 139
3.54 آیا حكم ماده 12 قانون مسئولیت مدنی، در خصوص خساراتی كه به شخص ثالثی كه هیچ رابطه كاری با كارفرما ندارد را در برمی‌گیرد؟ 140
3.55 در حوادث ناشی از كار چنانچه خسارت تدریجی تحقق یابد، آیا كارفرما ضامن است؟ 141
3.56 نقش تقصیر در مسئولیت ناشی از فعل كارگر در قانون مدنی چگونه است؟ 142
3.57 تقصیر غیرقابل بخشش در حوادث ناشی از كار چگونه قابل تحلیل است 143
3.58 آیا می‌توان دستگاه اجرایی را به جهت عدم رعایت نظامات به‌عنوان یكی از عوامل تقصیر مسئول شناخت؟ 143
3.59 قرار مجرمیت در حوادث غیر ناشی از كار یا حادثه‌ای كه به نحوی باكارگاه ارتباط نداشته باشد. مسئولیت كارفرما چگونه است؟ 146
3.60 در صورتی‌كه رابطه مبتنی بر كار، بین كارگر و كارفرما احراز نشود، در صورت وقوع حادثه مسئولیت به عهده چه كسی می‌باشد؟ 146
3.61 اگر كارگری به‌منظور كمك كارگران دیگر در امر نجات و امدادرسانی مصدومان اقدام نماید و در حالتی قرار گیرد كه از او انتظار می‌رود در صورت وقوع حادثه مسئولیت با كیست؟ 148
3.62 در مواردی كه كارفرما، كارگاه وسیعی را در اختیار دارد و به‌دلیل وسعت كار، نظارت مستقیم مراحل آن از عهده خارج است و ناگزیر است برای هر بخشی نمایندگانی را منصوب نماید مسئولیت در اینگونه موارد چگونه می‌باشد؟ 149
3.63 براساس رویه كشورها، آیا كارفرمایان براساس مقررات در زمینه پیش‌گیری از حوادث تعهد دارند. 150
3.64 آیا مراجع قضایی، حق ورود برای حل‌وفصل اختلافات كارگر و كارفرما را دارند؟ 150
3.65 آیا صرف عدم هماهنگی و نظارت بر كار پیمانكار جزء می‌توان براساس اصول مسئولیت مدنی، كارفرمای اصلی را ضامن دانست؟ 151
3.66 مقصر بودن كارفرما، آیا سازمان تأمین اجتماعی می‌تواند خسارت مربوط را از كارفرما دریافت نمایند 153
3.67 اگر كارفرما، چند مقرره قانونی و عرفی را نقض نماید، آیا مجموعاً‌یك سبب محسوب می‌شوند یا چند سبب؟ 153
3.68 به لحاظ بی‌احتیاطی از ناحیه كارفرما، كارگر و شخص دیگری در كارگاه فوت می‌نماید. مدیر شركت پیمانكاری 40% نسبت به یكی از مقتولین 60% نسبت به دیگری مقصر می‌شود. مدیر عامل شركت دیه هر دو مقتول را پرداخت و رضایت اولیای دم را جلب می‌نماید. با اعتراض یك مصدوم موضوع به هیئت كارشناسی ارجاع و در صد تغییر می‌كند باتوجه به رضایت اولیای دم در خصوص میزان تقصیر اضافه شده، آیا پرونده مربوط قابل رسیدگی و مفتوح می‌باشد. 154
منابع و مراجع 157