این کتاب، پژوهشی در باب زندگی و تجارب تاریخی مولانا در مثنوی معنوی به شمار میآید. این اثر، سعی میکند بخشی از تجربههای فردی و خصوصی مولانا را در تعدادی از روایتهای مثنوی، کشف و تحلیل کند. «روایت سر دلبران» در شش فصل تدوین شده است. «مبانی نظری و پیشفرضها»، «فرایند و حقیقت تحول روحی مولانا»، «بازتاب زندگی مولانا و نزدیکان او در مثنوی»، «داستان پادشاه و کنیزک؛ بازنمایی دوران بحرانی زندگی مولوی»، «داستان طوطی و بازرگان؛ بازنمایی ورود مولانا به سپهر دینی»، و «داستان دقوقی؛ بازنمایی زیست مولانا در سپهر اخلاقی» عنوان فصلهای کتاب است. در توضیح پشت جلد اثر آمده است: «مولانا جلالالدین محمد بلخی، یکی از شاعران و متفکران بزرگ جهان است، و تقدیر، رازآمیزترین شخصیت عرفانی شرق مسلمان، یعنی شمسالدین محمد تبریزی را در مسیر زندگی او قرار داد و بین آن دو چنان رابطهای شکل گرفت که تقریبا در جهان نمونهای برای آن نمیتوان سراغ گرفت. زندگی مولانا، از کودکی تا وفات، فربه، غنی و سرشار از تجربههای ناب بود. اوتوانست با تحمل اضطرابهای بنیانکن، مراحل تغییر و تحول شخصیتی را از سپهر حسانی تا سپهر ایمانی طی کند و در سایه نبوغ عالی، این تجربههای بینظیر را به عنوان گنگی خوابدیده و به شکل رویاهایی که در بیداری دیده است، به هنر و شعر تبدیل کند. در لایههای پنهان و چندگانه تمثیلات عرفانی _تعلیمی مثنوی، بازتاب سایهوار تجربههای فردی مولانا قابل مشاهده است.»