کتاب مبانی طراحی معماری ویژه آزمون‌های نظام مهندسی

کتاب مبانی طراحی معماری
کتاب مبانی طراحی معماری (شرح و درس) حاصل تلاش مستمر در جهت ارائه‌ی شیوه‌ای در طراحی معماری مسکونی است؛ به طوریکه از چند جهت نیاز متقاضیان را جوابگو باشد. از یک سو، آزمون طراحی نظام مهندسی رشته‌ی معماری است که آزمونی کوتاه مدت است. و از متقاضیان خواسته می‌شود در هشت ساعت به طراحی معماری مسکونی در زمین داده شده بپردازند.
و از سویی دیگر می‌تواند جوابگوی نیاز دانشجویان رشته‌های معماری در دروس تخصصی طراحی معماری ۲ و ۵ باشد و در نهایت این کتاب جوابگوی نیاز کارآموزانی است که به تازگی در شرکت‌های مهندسین مشاور مشغول فعالیت شده‌اند.
در آزمون طراحی معماری نظام مهندسی، حدود ۸ ساعت وقت داده می‌شود تا متقاضی، طرح معماری مسکونی را ترسیم نماید. در این آزمون، علاوه بر اصول طراحی معماری مسکونی که بیشتر شامل آپارتمان مسکونی به همراه یک فضای جانبی (اداری یا تجاری) است، توجه به طراحی با دست آزاد، ترکیب بندی شیت و نحوه ارائه که نشان از ذوق و سلیقه طراح داشته، بسیار مهم است و می‌تواند او را طراح خوش سلیقه نشان دهد.
دو کتاب دیگر که اثر مولف این کتاب است در رسیدن به اهداف فوق راهگشا بوده که اولی «ترکیب بندی و شیت بندی» و دومی «مدیریت ترسیم فضا» است.
اما نکته‌ای که متقاضیان آزمون طراحی نظام مهندسی معماری به آن نیاز دارند، سوالات آزمون سال‌های قبل است که در کتاب تشریح و طراحی کامل سوالات آزمون‌های نظام مهندسی معماری _ طراحی، اثر مولف این کتاب به طور مفصل به آن پرداخته شده است.
نقطه‌ی قوت این کتاب در فصل یازدهم نهفته است آنجایی که پلان‌هایی آورده شده که از نظر مصحح مردود اعلام شده است. در آزمون طرح معماری، موضوعات به طور کلی شامل طراحی آپارتمان مسکونی در زمینی با مساحت مشخص شده است. اما دیده شده در برخی از آزمون‌های سال‌های گذشته، زمین‌هایی با اندازه‌های متفاوت و حتی به صورت ویلایی و همچنین موضوعاتی مانند بانک، آژانس و ساختمان پزشکان در آزمون آمده است. که قوانین طراحی آن‌ها از نظر پله و آسانسور، پارکینگ، نورگیر و ضوابط دیگر مانند طراحی آپارتمان مسکونی است ولی با پلان متفاوت و منتاسب با موضوع خواسته شده .
از سویی دیگر، چون ممکن است زمینی که برای طراحی در سوال مطرح می‌شود حالتی خاص داشته باشد (به شکل ذوزنقه یا مثلث) در فصل پنجم انواع زمین‌ها و حالت‌های آن بررسی شده است که پلان‌های انتخابی از میان آثار برتر اجرایی در ایران بود و می‌تواند منبع ایده بخش بسیار خوبی برای متقاضیان آزمون پیش رو باشد.
علاوه بر نکات فوق، در یکی از آزمون‌های سال‌های گذشته که در فصل آخر کتاب آمده است، خواسته شده تا داوطلبین با پرسپکتیو داخلی، فضای داخلی بانک را ترسیم کنند.
مطمئنا متقاضیان آزمون طراحی، با مرور نکات این کتاب می‌توانند با اصول طراحی آپارتمان‌های مسکونی آشنا شوند و با مرور تمامی فصول، به خوبی از عهده پاسخگویی و گذراندن این مرحله از فرآیند صدور پروانه اشتغال به کار پایه ۳ طراحی معماری برخواهند آمد.
فهرست مطالب کتاب مبانی طراحی معماری
مقدمات: سیر تحول معماری مسكونی از قدیم به جدید
سیر تحول معمای مسكونی از قدیم به جدید
فصل اول: مقررات ساخت و ساز
۱-۱- اهداف كلی
۱-۲- اهداف و انتظارات عملكردی
۱-۲-۱- كاركرد مناسب و پایدار
۱-۲-۲- بهداشت و سلامت
۱-۲-۳- ایمنی در حین بهره‌برداری
۱-۲-۴- حفظ انرژی و رعایت معیارهای ساختمان‌های سبز و پایدار
۱-۲-۵- بکارگیری وترویج ارزش‌های اسلامی – ایرانی در طراحی و ساخت بنا
۱-۳- دامنه كاربرد
۱-۴- استانداردها و ضوابط
۱-۵- الزامات اجرایی
۱-۶- تعاریف
۱-۷- دسته‌بندی فضاها، تصرف‌ها و ساختمان‌ها
۱-۷-۱- دسته‌بندی فضاها
۱-۸- دسته‌بندی و تعریف تصرف‌ها
۱-۸-۱- تصرف‌های مسكونی – اقامتی
۱-۸-۲-تصرف‌های آموزشی – فرهنگی (آ)
۱-۸-۳- تصرف‌های درمانی – مراقبتی (د)
۱-۸-۴-تصرف‌های تجمعی (ت)
۱-۸-۵-تصرف‌های حرفه ای – اداری (ح):
۱-۸-۶ تصرف‌های كسبی – تجاری(ك)
۱-۸-۷- تصرف‌های صنعتی (ص)
۱-۸-۸- تصرف‌های انباری (ن)
۱-۸-۹- تصرف‌های مخاطره آمیز (خ)
۱-۸-۱۰- تصرف‌های متفرقه (ف)
۱-۹- دسته‌بندی ساختمان‌ها از نظر تعداد طبقات و نحوه …
۱-۹-۱- دسته‌بندی كلی
۱-۹-۲- گروه بندی جزئی
۱-۱۰- ارتفاع و مساحت مجاز ساختمان‌ها
۱-۱۰-۱- كلیات
۱-۱۰-۲- محدودیت كلی مساحت و ارتفاع (بسیار مهم)
۱-۱۰-۳- افزایش مجاز ارتفاع و مساحت
۱-۱۰-۴- مساحت میان طبقه ها
۱-۱۰-۵- الزامات ارتفاع و مساحت طبقات در زیرزمین
۱-۱۱- الزامات كلی ساخت و قرارگیری ساختمان
۱-۱۲- الزامات همجواری ساختمان‌ها، تصرف‌ها و فضاها
۱-۱۳- الزامات شكل، حجم و نمای ساختمان
۱-۱۴- الزامات پیش‌آمدگیهای ساختمان
۱-۱۴-۱- پیش‌آمدگی در معابر عمومی
۱-۱۴-۲- پیش‌آمدگی ساختمان‌ها در داخل محدوده مالكیت
۱-۱۴-۳- پیشروی زیرزمین
۱-۱۴-۴- محدودیت پیش‌آمدگی‌ها در ساختمان
۱-۱۵- الزامات تأمین ایمنی متصرفین و امنیت ساختمان‌ها
۱-۱۶- الزامات … معلولین و ناتوانان جسمی- حركتی
۱-۱۷- فضاهای ورود، خروج، ارتباط و دسترس
۱-۱۷-۱- الزامات كلی
۱-۱۷-۲- راه‌های دسترس و خروج قابل قبول
۱-۱۷-۳- فضاهای ورودی ساختمان
۱-۱۷-۴- فضای راهروها
۱-۱۷-۵- درهای ورودی اصلی
۱-۱۷-۶- ایوان‌ها، بالكن‌ها و سكوهای واقع در مسیر ورود و خروج
۱-۱۷-۷- راه پله‌ها
۱-۱۷-۸- شیب راه‌های عبور پیاده
۱-۱۷-۹- آسانسورها و پله‌های برقی
۱-۱۷-۱۰- نورگیری و تهویه
۱-۱۷-۱۱- دست اندازها، نرده‌ها و میله‌های دستگرد
۱-۱۷-۱۲- سطوح خارج ساختمان
۱-۱۸- فضاهای اقامت
۱-۱۸-۱- الزامات كلی
۱-۱۸-۲- اندازه‌های فضاهای اقامت
۱-۱۸-۳- نورگیری و تهویه
۱-۱۸-۴- الزامات فضاهای اقامتی واقع در زیرزمین
۱-۱۸-۵- فضاهای الحاق شده به اتاق‌ها و فضاهای اقامت
۱-۱۸-۶- الزامات نورگیری طبیعی فضاها با نورگیری از سقف
۱-۱۸-۷- الزامات فضاهای اقامت با نورگیری از محفظه آفتاب گیر
۱-۱۸-۸- در و پنجره
۱-۱۹- اتاق‌ها و فضاهای اقامت چند منظوره
۱-۲۰- فضاهای اشتغال
۱-۲۰-۱- الزامات كلی
۱-۲۰-۲- اندازه‌های الزامی
۱-۲۰-۳- نورگیری و تهویه
۱-۲۰-۴- الزامات فضاهای اشتغال واقع در زیرزمین
۱-۲۰-۵- فضاهای الحاق شده به اتاق‌ها و فضاهای اشتغال
۱-۲۰-۶- الزامات فضاهای اشتغال با نورگیری از سقف
۱-۲۱- فضاهای پخت و آشپزخانه‌ها
۱-۲۱-۱- الزامات كلی
۱-۲۱-۲- اندازه‌های الزامی
۱-۲۱-۳- نورگیری و تهویه
۱-۲۱-۴- كفسازی و پوشش دیوار
۱-۲۲- فضاهای بهداشتی
۱-۲۲-۱- الزامات كلی
۱-۲۲-۲- اندازه‌های فضاهای بهداشتی
۱-۲۲-۳- نورگیری و تهویه
۱-۲۲-۴- الزامات فضاهای بهداشتی با نورگیری از سقف
۱-۲۲-۵- كفسازی و پوشش دیوار
۱-۲۳- فضاهای نیمه باز
۱-۲۳-۱- الزامات كلی
۱-۲۳-۲- بالكن
۱-۲۳-۳- بالكن كم عرض
۱-۲۳-۴- ایوان
۱-۲۴- فضاهای باز
۱-۲۴-۱- الزامات كلی
۱-۲۴-۲- حیاط‌ها
۱-۲۴-۳- حیاط‌های خلوت و پاسیوها
۱-۲۴-۴- گودال باغچه ها
۱-۲۵- فضاها و عناصر واسط نورگیری و تهویه
۱-۲۵-۱- الزامات كلی
۱-۲۵-۲- مجراهای خارجی نور و هوا
۱-۲۵-۳- محفظه‌های آفتابگیر
۱-۲۶- توقفگاه‌های خودرو
۱-۲۶-۱- الزامات كلی
۱-۲۶-۲- اندازه‌های توقفگاه
۱-۲۶-۳- ورود و خروج
۱-۲۶-۴- تهویه و نورگیری
۱-۲۶-۵- توقفگاه‌های واقع در زیرزمین
۱-۲۶-۶- مصالح و پوشش كف و دیوارهای توقفگاه‌ها
۱-۲۶-۷- تأسیسات و تجهیزات توقفگاه ها
۱-۲۷- انبارها
۱-۲۸- فضای موتورخانه
۱-۲۹- سایر مشاعات و فضاهای خدماتی عمومی
۱-۲۹-۱- فضای اقامت سرایدار
۱-۲۹-۲- فضای استخر و دیگر امكانات ورزشی
۱-۲۹-۳- محل بازی كودكان
۱-۳۰- الزامات عمومی نورگیری و تهویه فضاها
۱-۳۱- مقررات اختصاصی تصرف‌ها
۱-۳۱-۱- تصرف‌های مسكونی
۱-۳۱-۲- تصرف‌های حرفه ای/ اداری
۱-۳۱-۳- تصرف‌های آموزشی/ فرهنگی
۱-۳۱-۴- تصرف‌های درمانی/ مراقبتی
۱-۳۱-۵- تصرف‌های تجمعی
۱-۳۱-۶- تصرف‌های صنعتی
۱-۳۲- مقررات خاص ساختمان‌های بلند (گروه ۸)
۱-۳۳- الزامات عمومی عناصر و جزئیات مهم ساختمان
۱-۳۳-۱ – دیوارها
۱-۳۳-۲- كف و سقف
۱-۳۳-۳- نازك كاری و پوشش ها
۱-۳۳-۴- سقف‌های كاذب
۱-۳۳-۵- بام‌های مسطح
۱-۳۳-۶- بام‌های شیبدار
۱-۳۳-۷- سقف‌های نورگذر
۱-۳۳-۸- نصب و اجرای در و پنجره
۱-۳۳-۹- آب بندی و عایق كاری رطوبتی
۱-۳۳-۱۰- شومینه، بخاری دیواری و دودكش ها
۱-۳۳-۱۱- جزئیات عمومی ایمنی و امنیت در برابر سوانح و سایر خطرات
۱-۳۳-۱۲- عایق كاری حرارتی و صرفه جویی در مصرف انرژی
۱-۳۳-۱۳- تأسیسات در ساختمان
۱-۳۳-۱۴-نگهداری و دفع زباله
۱-۳۳-۱۵- سایر تجهیزات ساختمان
۱-۳۴-۱- ضوابط طراحی و مناسب‌سازی ساختمان‌های عمومی
۱-۳۴-۲- عناصر مشترک در کلیه ساختمان‌های عمومی
۱-۳۴- ضوابط طراحی معماری برای افراد دارای معلولیت
۱-۳۴-۳- تجهیزات و مبلمان شهری
۱-۳۵-۱ شرایط عمومی
۱-۳۵-۲- مسکن قابل دسترس
۲-۳۵-۳- پارکینگ
۲-۳۵-۴- اتاق‌ها
۱-۳۵- ضوابط طراحی و مناسب‌سازی ساختمان‌های مسکونی
۲-۳۵-۵- آشپزخانه
۲-۳۵-۵- انباری
۱-۳۶- مرور نکات کلی
فصل دوم: اصول طراحی معماری آپارتمان‌های شهری
۲-۱ تقسیم‌بندی زمین از نظر فضای پر و خالی
پلان معماری واحدها
۲-۲- تعیین تقسیم‌بندی واحدها در طبقات
۲-۳- جانمایی پله و آسانسور
خانه خیابان سپنتا، اصفهان
مجتمع مسكونی گنج دانش، تهران
خانه پورسیدی، كرمان
مجتمع مسكونی گلریز، تهران
ساختمان مسكونی زرین، تهران
ساختمان مسكونی دریا، تهران
آپارتمان مسكونی، قزوین
مجتمع مسكونی سامان، كرمان
ساختمان ۹۳ تهرانپارس، تهران
۲-۴- ستون‌گذاری و تأمین پاركینگ
ساختمان اداری ـ استیجاری خرسند، تهران
۲-۵- طراحی واحدها
رتبه دوم: ساختمان یارمند، اصفهان
خانه آجری شماره ۲، تهران
فصل سوم: طراحی نما
۳-۱- اصل غنای حسی (تناسبات بصری)
خانه آجری شماره ۲، اراك
۳-۲- اصل تعادل
آپارتمان امین، تهران
۳-۳- اصل تضاد (كنتراست)
۳-۴- اصل هارمونی
۳-۵- اصل تكرار
۳-۶- اصل تناوب
ساختمان مهرشهر ۱۱۴
۳-۷- اصل تنوع
۳-۸- اصل نمایش بافت (نقش مصالح در طراحی نما)
۳-۹- اصل هم‌باد شدن
۳-۱۰- اصل خرد كردن
فصل چهارم: پلان معماری واحدها
بررسی ملک‌های شمالی و جنوبی از نظر نورهای متضاد در شب و روز
ویلای شماره ۳، مازندران
ساختمان مسكونی دولت، تهران
مجتمع اردیبهشت، اصفهان
ویلای شماره ۲، مازندران
مجتمع مسكونی كوی پروانه، تهران
مجتمع مسكونی آوا آهنگ، تهران
ویلای گیلاوند، دماوند
ساختمان رویا، تهران
مجتمع مسكونی اخوان، تهران
ساختمان آوا، تهران
ویلای ۱۴۱ شهرك نارنج، رویان
خانه نوآموز، كرج
ویلای نقاش، لواسان
آپارتمان مستأجران، تهران
ویلای بهشتی، شیراز
رتبه سوم: دهكده خانوادگی خلیلی، مازندران
ویلای باغ دریاچه، لواسان
ویلای شماره ۱ دهكده البرز، مازندران
خانه خیابان «ب»، تهران
ساختمان شماره ۵۲ تهرانپارس
ساختمان مسكونی شماره ۱۰، قزوین
ویلای بی‌حیا، لواسان
ساختمان مسكونی دامیار، تهران
ساختمان اداری ـ مسكونی كارخانه سیمان پروفیل آسیا، اراك
مجتمع مسكونی ۵۹، همدان
آپارتمان مسكونی شماره ۱، محلات
خانه آخر هفته، شیراز
مسكونی ۵ طبقه
خانه‌ای برای روزهای تعطیل
ساختمان كیكاووس
مجموعه آرین
خانه محرری
مجموعه مسكونی :
كاشانك، تهران
باغ نگار، اصفهان
هفت دست، اصفهان
ویلای مشا، جاده هراز
مسكونی چهارباغ، تهران
مسكونی انصاری، تهران
ساختمان اداری شركت آریارادان، تهران
رتبه دوم (به طور مشترك): خانه فیروزمندان، فارس
ساختمان ۲۰×۴، تهران
ساختمان شهمار، سمنان
ویلای ساوه
ساختمانی درپخ، نجف‌آباد
ساختمان شماره یك، قزوین
ویلای باغ گل، لواسان
ساختمان مسكونی، كرج
مجتمع مسكونی فراشید، تهران
پروژه مسكونی آرمانی، تهران
پروژه مسكونی برانوش، تهران
فصل پنجم: طراحی با دست آزاد در آزمون طراحی نظام مهندسی
۵-۱- اهمیت طراحی با دست آزاد
۵-۲- تمرین طراحی با دست آزاد
۵-۳- علائم نقشه‌خوانی
فصل ششم: جزئیات منتخب اجرایی برای دیوارهایی که فضای داخل و خارج را از یکدیگر جدا می‌کنند
جزئیات دیوار تیغه‌ای بین دو آپارتمان
جزئیات مقطع دیوار زیرزمین :
در منطقه‌ی گرم و مرطوب
جزئیات مقطع دیوار جداره‌ی خارجی :
در مناطق معتدل
در منطقه‌ی گرم و مرطوب
جزئیات دیوار جداره‌ی خارجی و كف
جزئیات پله‌ی داخلی
فصل هفتم: آزمون طراحی بررسی علل رد جواب‌های طراحی در سال ۱۳۸۴
آزمون طراحی معماری سال ۸۴