سیر تا پیاز اجزای سوله | با جز به جز سوله در سازه آشنا شوید!
سوله ها سازه های فلزی و محبوبی هستند که در صنعت و تجارت بسیار استفاده می شوند. این سازه دارای اسکلتی مقاوم و فلزی است. آیا می دانید کاربردهای سوله چیست؟ از جمله کاربردهای سوله می توان به استفاده از آن به عنوان انبار کالا، محلی برای تولید کالا برای کارخانه ها، استفاده به عنوان سالن همایش یا حتی پارکینگ های خودرو اشاره کرد.
برای طراحی و اجرای پروژه سوله باید بدانید این سازه شیبدار دارای چه اجزایی هستند. دانستن اجزای سوله به شما کمک می کند تا مراحل ساخت آن را راحت تر و دقیق تر انجام دهید. هر کدام از اجزا دارای نقش خاصی هستند که با انتخاب درست و رعایت جزئیات مربوط به آنها، می توانید نتیجه بهتری در عملکرد رقم بزنید. در فرایند تولید سوله صنعتی، انتخاب دقیق اجزای به کار گرفته شده در اجرای سوله، باعث می شود نتیجه کار اقتصادی تر و باکارایی بالاتری باشد.
در ادامه به جزئیاتی در خصوص اجزای سوله اشاره خواهیم کرد اما قبل از آن باید بدانید که سوله انواع و کاربردهای مخلتفی دارد. سوله ها سازه های فلزی هستند که اگر در ابعاد ساختمانی و بزرگ ساخته شوند، باید بر اساس استانداردها و مباحث مقررات ملی ساختمان بنا شود. با دانلود مبحث ۱۰ می توانید به این استانداردها درمورد سازه های فولادی دست پیدا کنید.
اجزای تشکیل دهنده سوله | از قاب ها تا فوندانسیون!
در این بخش سعی داریم اجزای سازه سوله را به صورت دقیق تر و با ویژگی های اصلی برای هر کدام از آنها بیان کنیم. به طور کلی اجزای سوله را در دو بخش اجزای سازه ای سوله و اجزای معماری و غیر سازه ای سوله تقسیم بندی می کنند:
اجزای سازه ای سوله
سوله از تعدادی قاب های شیب دار متصل به هم تشکیل شده که این قاب ها توسط اجزایی بهم متصل می شوند.
۱- سینه بند
برای اینکه سازه سوله دچار کمانش پیچشی در نواحی که لنگر منفی استفاده شده، نشود، از سینه بند (Flange brace) استفاده می شود. سینه بند نیروی معادل ۲% بال فشاری را می تواند تحمل کند.
۲- قاب اصلی یا فریم
مجموعه ستون و تیرها را قاب های اصلی سازه می گویند. تیرهای شیب دار و ستون های سوله، مهمترین اجزای تشکیل دهنده آن هستند. تیرهای شیب دار سوله یا رفترها (rafter) و ستون ها ساختار غیر منشوری دارند. معمولا سوله ها دارای دهانه بزرگ و بدون ستون میانی هستند. انواع قاب های ساختمانی متفاوتی در ساخت انواع سازه ها به کار می رود که بهتر است با این قاب های بیشتر آشنا شوید.
استفاده از تیرورق برای ستون و تیر، به جای پروفیل های موجود در بازار، به این علت است که ابعاد تیرها و ستون های سوله ها بزرگ تر از این پروفیل ها هستند. از این رو ورق ها باید به اندازه های مورد نیاز برش داده شود و بعد از جوش خوردن، تیر یا ستون مورد نیاز آماده می شود. ستون ها از پایین به صفحه ستون و از بالا به رفتر متصل می شوند.
۳- لاپه یا پرلین (یکی از اصلی ترین ستون های سوله!)
یکی دیگر از اجزای سوله، لاپه یا پرلین است. بیشتر وزن سقف را پرلین ها تحمل می کنند و به دو شکل c و z هستند. پرلین در فواصل معین در راستای طول سوله قرار می گیرد. یکی دیگر از وظایف پرلین ها، انتقال بار وزن به تیرهای اصلی است. این کار با هدف اینکه فشار از سازه اصلی برداشته شود، انجام می شود. پرلین ها توسط پیچ و نبشی های اتصال دهنده به رفتر قاب اصلی متصل می شود.
۴- میل مهارهای سقفی یا سگراد
اگر می خواهید بدانید سگراد در سوله چیست، باید بدانید سگراد ها، Sag Rod مقاطع میلگردی هستند و به میل مهارهای سقفی معرفی می شوند.
لاپه ها در بخش های z و c شکل خود دچار کمانش پیچشی در حول محور خودشان می شوند. این عارضه به علت بارهای ثقلی اتفاق می افتد. در نتیجه میل مهارها در سقف، این مشکل لاپه ها را رفع می کنند و آنها را در بخش ضعیف مقطع خود ثابت نگه می دارند. میل مهارها یا سگرادها به طور کششی بخشی از نیروهای ثقلی را به راس سوله انتقال می دهند. اجرای این کار نیاز به یک لنگر به عنوان وسیله ای برای حفظ تعادل در اطراف محور ضعیف لاپه ها دارد. وظیفه دیگر این لنگر جلوگیری از کمانش پیچشی است. برای اتصال سگراد به لاپه ها از پیچ و مهره استفاده می شود.
۵- مهاربندهای اصلی قائم (Main Brace)
مورد ششم از اجزای سوله، مهاربندهای اصلی قائم هستند.دلیل اصلی استفاده از مهاربندها در یک سازه، جلوگیری از تغییر شکل سوله در طول فرایند اجرا و نصب و ساخت سوله، ایجاد پایداری اعضای فشاری و مقاومت در برابر بارهای ناشی از زلزله، باد و ترمز جرثقیل است. از میلگرد، دوبل نبشی، دوبل ناودانی و لوله برای مهاربند جانبی سوله استفاده می‌کنند.
۶- لاپه جانبی یا گیرت
به المان های مفصلی در جداره سوله، گیرت یا لاپه جانبی (Girt) گفته می شود. دیوارهای سبک سوله توسط این المان ها نگهداری می شوند. بار ثقلی دیوار و بار ناشی از باد توسط لاپه جانبی تحمل می شود و به ستون ها منتقل می شوند.
با توجه به اینکه در سوله ها، نیروهای باد از نیروهای ثقلی قدرتمندتر هستند، گیرت ها را به گونه‌ای طراحی می‌کنند که نیروی باد را با خمش حول محور قوی و نیروهای ثقلی را با خمش در حول محور ضعیف شان مهار کنند.
فرایند سبک سازی سوله ها در ساختمان ها و اسکلت آن ها هم تاثیز گذاشته است. مراحل سبک سازی ساختمان یکی از شیوه های نوین در مقاوم سازی سازه در برابر زلزله است. همچنین آیین نامه های کشوری هم در این زمینه منتشر شده است که معروف ترین این آیین نامه ها، استاندارد ۲۸۰۰ می باشد که می توانید با کلیک بر روی دانلود استاندارد ۲۸۰۰ این آیین نامه را به صورت رایگان دانلود کنید.
۷- بست قورباغه ای
برای مهاربندی افقی و قائم از بست های قورباغه ای استفاده می شود. با توجه به اینکه در بادبندها با مقاطع میلگرد، مقاومت فشاری در مقابل مقاومت کششی بسیار کمتر است، ممکن است بر اثر وزن خود دچار لقی و افتادگی بشوند به همین دلیل باید از نیروی پیش تنیدگی استفاده شود. به طور معمول مهاربندها در اثر بارهای جانبی دچار مشکل می شوند و برای جلوگیری از این مشکل از بست های قورباغه ای استفاده می شود.
۸- استرات در سوله چیست؟
استرات یا کلاف افقی یکی از اجزایی است که در ساخت سوله به کار می رود. این قطعه مکانیکی، برای اتصال قاب های اصلی سوله به یکدیگر به کار می رود و به عنوان یک مهار طولی برای قاب ها در نظر گرفته می شود.
استرات ها (Strut)، اتصال دهنده قاب های اصلی سازه سوله به یکدیگر و همچنین مهارکننده طولی برای قاب ها هستند. با اتصال استرات ها به ستون های قاب، طول موثر کمانش حول محور ضعیف ستون کاهش پیدا می کند. در نتیجه پایداری ستون در مقابل کمانش افزایش پیدا می کند. استرات ها در سقف یا قاب‌های طولی اجرا می شوند. طول آنها ۵ تا ۸ متر است.
یک مهندس عمران موفق می داند که استرات ها در ساخت سوله چه نقش مهمی دارند!
با توجه به اینکه قاب های سازه به صورت افقی و متقارت در کنار یکدیگر نصب می شود، وجود استرات ها در ساخت سوله اهمیت زیادی دارد. تعداد استرات ها در یک سازه سوله بستگی به اندازه دهانه سوله دارد.
استرات یا کلاف افقی یکی از اجزایی است که در ساخت سوله به کار می رود. این قطعه مکانیکی، برای اتصال قاب های اصلی سوله به یکدیگر به کار می رود و به عنوان یک مهار طولی برای قاب ها در نظر گرفته می شود.
استرات در سوله
استارت (Strut) ها معمولا از مقاطع قوطی یا لوله ساخته می شوند و طول این قطعه از ۵ تا ۸ متر است. اتصال دهندگی قوی در سوله را مهمترین نقش آن می دانند. به بیانی دیگر، آنها یک مهار طولی برای قاب ها هستند که با اتصال به ستون های قاب، طول موثر کمانش حول محور ضعیف ستون را کاهش می دهند و در نتیجه به افزایش پایداری ستون در برابر کمانش می شوند. Strut ها که از مقاطع قوطی هستند، در سقف یا قاب های طولی اجرا می شوند.
آنها سوله را در برابر نیروهای جانبی (فشار طولی) مقاوم می کند. این مقاومت با ایجاد تعادل در جابه جایی قاب های میانی سوله در راستای عرضی انجام می شود. به نوعی به عنوان یک تکیه گاه جانبی برای ارتقای طرفیت کل اجزای سوله در نظر گرفته می شود.
استرات ها دو قاب پشت سر هم در سقف را در چند نقطه به صورت متقارن به یکدیگر متصل می کنند. نصب آنها باعث انتقال نیرو از یک قاب به قاب دیگر و در نتیجه متصل کردن قاب ها به یکدیگر می شود.
تعداد Strut ها بستگی به دهانه سوله دارد. برای سوله ای با دهانه بزرگ، از چندین استرات استفاده می شود. گیرت از دیگر اجزای سوله است که نقش نگهدارنده دارند و تفاوت اصلی آنها با استرات در عملکردشان می باشد.
گیرت ها برای نگهداشت دیوارهای سبک استفاده می شوند و دارای عملکرد خمشی در برابر نیروهای ثقلی و باد دارد. در صورتی که استرات ها برای انتقال نیروهای جانبی در راستای طول سوله هستند.
۹- مهاربند سقف
مهاربندهای سقفی (Ceiling Brace)، یکی از اجزایی سازه سوله است که باعث استحکام سقف و در انتقال بارهای جانبی مرتبط با سقف و در نتیجه حفظ پایداری چشمه های سقف بسیار می شود. مهاربند سقف دارای مقاطع میلگردی هستند و به صورت کششی طراحی می شوند.
۱۰- پی | فوندانسیون
فوندانسیون ستون های موجود در سوله به پی های منفرد متصل هستند. کلاف های کششی پی ها را به هم متصل می کند. در مواقعی برای ارتقای ظرفیت پی به آن برشگیر اضافه می شود.
۱۱- وال پست
وال پست ها به عنوان المان های قائم نگهدارنده به عنوان پشت بند یا ستون باد برای دیوار سوله در قاب های ابتدایی و انتهایی مورد استفاده قرار می گیرد. وال پست ها (Wall Post) همچنین به عنوان کاهش دهنده سطح بادگیر ستون های اصلی هستند. پس آن ها نقش مهمی در انواع اجزای سوله را ایفا می کنند. اگر اطلاعات کاملتری در مورد انواع نگهدارنده دیوار نیاز دارید، می توانید به مقاله وال پست چیست مراجعه کنید.
۱۲- جرثقیل
استفاده از جرثقیل های سقفی در سوله ها به علت کاربری آنها به عنوان انبار کالاهای مختلف، رایج است. جرتقیل های سقفی به دو صورت عرضی و طولی در نقاط مختلف سالن حرکت می کنند. اجزای یک جرثقیل به طور کلی شامل ارابه، پل، چرخ های راهبر و یک ریموت است. دستگاه جرثقیل بر روی تیر حمال قرار می‌گیرد.
این تیر در تمام طول سالن و در دو انتهای عرض سالن جاسازی می شود. تیر حمال و چرخ راهبر به وسیله یک پروفیل فلزی ریلی به هم متصل می شوند. همچنین باید بدانید که تیر حمال روی تیر دیگری به نام تیر نشیمن، براکت قرار می گیرد و به ستون جوش داده شده است.
تفاوت بین استرات و سگراد در سوله چیست؟
مهمترین تفاوت استرات و سگراد در نوع عملکرد آنهاست. اصولا استارت ها با توجه به مقطع و نوع اتصال آنها، به انتقال نیروهای جانبی در راستای طول سوله می پردازد. در حالی که گیرت ها نگهدارنده های دیوارهای سبک هستند و در برابر نیروهای ثقلی و باد عملکرد خمشی دارد.
با ورود به بازار کار مهندسی عمران، خودت رو آماده اپلای و مهاجرت کن!
اجزای معماری و غیرسازه ای سوله
اجزای معماری و غیر سازه ای تاثیری در مقابل بارهای وارده ندارند. از این رو ممکن است به آن توجه نشود. ولی باید بدانید که عدم اجرای صحیح هر یک از این موارد، عملکرد سازه را مختل می کند.
۱- گاتر یا آبرو | مانع غرق شدن!
استفاده از آبرو همان طور که از اسم آن پیداست برای جمع آوری و تخلیه آب است، مخصوصا اگر نقصی در سیستم تخلیه و جمع آوری آب باران در سوله وجود داشته باشد و سیستم تخلیه آب با مشکل مواجه باشد، باعث افزایش وزن سقف و تخریب و آسیب به کل سازه می شود. برای حل این مشکل، در انتهای شیب به سوله کانالی فلزی به نام آبرو یا گاتر نصب می شود. به واسطه شیبی که برای آن در نظر گرفته شده است، در لوله های قائم دفع آب ریخته می شود.
۲- پوشش سقف
پوشش سقف ها باید علاوه بر اینکه سبک باشند، سرعت اجرایی خوبی نیز داشته باشند و بارهای ثقلی و باد را نیز تحمل کنند. پوشش سقف بر روی پرلین های سازه ای نصب و اجرا می شود.
ساندویچ پانل ها به دو دلیل مورد استقبال قرار گرفته است:؛ سرعت اجرایی بالا و وزن ناچیز آن!
۳- فلاشینگ (از عایق بندی تا پوشاندن سقف)
تصویر بالا نمونه از از فلاشینگ نما می باشد. نحوه سقف شیبدار ساختمان! فلاشینگ ها کارهای مختلفی را انجام می دهند:
- عایق بندی در مقابل ورود آب به داخل سازه
- جلوگیری از ورود گرد و غبار، رطوبت و آب به داخل بدنه اصلی پانل ها
- جلوگیری از پیچیدن باد و صدای حاصل از وزش باد
- جلوگیری از کنده شدن آبرو ها
- پوشاندن نقاط مختلف سقف
۴- دیوارهای خارجی
انواع دیوارهایی که در سوله ها به صورت رایج مورد استفاده قرار می‌گیرند، عبارت‌اند از:
- دیوارهای آجری سنگین
- دیوارهای ساندویچ پانل
- دیوارهای تری دی پانل
- دیواره‌های بتنی
- دیواره‌های ورقی موجدار
- ترکیب دیوارهای فوق
نتیجه گیری
در این مقاله به اجزای سوله پرداختیم تا با بخش های مختلف انواع سوله آشنا شوید. باید بدانید اجرای یک سوله استاندارد و متناسب با کاربرد مد نظر، مستلزم دانستن جزئیاتی در خصوص اجزای آن است. پیشنهاد می شود در صورت نیاز به سازه سوله، با کمک متخصصان و مشاوران این حوزه، طرح مورد نظر و جزئیات مربوط به آن را بررسی کنید تا اجرای آن به لحاظ اقتصادی نیز برای شما به صرفه تر باشد.
رایان بوک هم کنار شماست تا با ارائه کتب مربوط به مهندسان عمران و معماری، به شما برای ساخت یک سوله مدرن و شیک کمک کند.
