نکات ایمنی زلزله; قبل، هنگام و بعد از وقوع
زمین لرزه یکی از رایج‌ترین حوادث طبیعی زمین است. از آنجایی که ایران یکی از مناطق زلزله‌خیز کره زمین به شمار می‌رود، امکان ندارد که در ایران زندگی کنید و در طول زندگی خود حداقل یک زمین لرزه را تجربه نکرده باشید. اینجاست که نقش پر اهمیت پیاده سازی آیین نامه ۲۸۰۰ در ساختمان سازی و ایمن کردن آن به میان می آید. به همین منظور در این مطلب ۱۰ مورد از نکات ایمنی زلزله برای شما لیست شده است تا قبل، در هنگام و بعد از زمین‌لرزه با رعایت آنها جان سالم به در ببرید!
نکات ایمنی زلزله قبل از وقوع
همیشه به یاد داشته باشید که پیشگیری بهتر از درمان است! به همین منظور لازم است تا تعدادی از اقدامات را قبل از وقوع حادثه انجام دهید تا در هنگام زمین‌لرزه نهایت آمادگی خود را برای نجات جان خود و اطرافیانتان نشان دهید. این نکات قبل از وقوع حادثه به ترتیب زیر است:
۱- جمع آوری لوازم اضطراری
سعی کنید همیشه علاوه بر داشتن جعبه کمک‌های اولیه یک پک اضطراری شامل غذای خشک، آب، چراغ‌قوه، سوت و امثال این لوازم داشته باشید. این آماده‌بودن در وهله اول باعث می‌شود در صورت وقوع حادثه جدی حتی اگر مدتی زیر آوار بمانید تا رسیدن تیم نجات و خروج از آوار شانس بیشتری برای زنده‌ماندن و نجات داشته باشید.
۲- شرایط بحران را بازسازی و تمرین کنید
درصورتی‌که در مناطق نزدیک گسل‌های مهم و زلزله‌خیز زندگی می‌کنید باید همیشه آماده رعایت نکات ایمنی زلزله باشید از همین رو قبل از وقوع زلزله با خانواده، همکاران، هم‌کلاسی‌ها بارها در شرایط طبیعی این موقعیت را بازسازی و تمرین کنید تا در هنگام وقوع زلزله تصمیمات منطقی‌تر و کم‌ریسک‌تری را امتحان کنید.
۳- از خانه خود محافظت کنید
قفسهها، یخچال، تلویزیون و تمام وسایل آویزان را به محکم‌ترین حالت ممکن نصب کنید. همان‌طور که می‌دانید خانه‌های غیراستاندارد همیشه بسیار ساده‌تر فرو می‌ریزند به همین خاطر تا حد ممکن مشکلات ساختاری خود را با مشورت یک مهندس، استانداردسازی و رفع کنید.
نکات ایمنی زمین‌لرزه در حین وقوع
اکنون به مهم‌ترین بخش مقابله با زلزله یعنی نکات ایمنی زلزله در حین وقوع می‌رسیم. در این قسمت شما متوجه خواهید شد که رعایت حتی کوچک‌ترین اقدامات می‌تواند ناجی زندگی و خانواده شما باشد. این موارد بستگی به محل حضور شما و شرایط موجود دارد.
۴- نکات ایمنی زلزله در هنگام رانندگی
- اگر در حال رانندگی و در ماشین هستید، به سمت کنار رفته توقف کنید و ترمز دستی خود را فعال کنید.
- توجه کنید که از زیر درختان و تیرهای برق، سیم‌های برق و از روی زیر یا روگذر دور شوید.
- اگر سیم برق روی ماشین افتاد تا زمانی که یک فرد آموزش دیده سیم را بردارد، داخل ماشین بمانید.
۵- نکات ایمنی در رختخواب
چنانچه در رختخواب بودید، به روی شکم بخوابید و سروگردن خود را با یک بالش بپوشانید. از رفتن به زیر تخت خودداری کنید مگر اینکه از میزان استحکام تخت خود در برابر خطراتی مثل زلزله آگاه باشید و اطمینان داشته باشید که پنهان شدن در زیر تخت می تواند از شما در مقابل خطراتی مثل پرتاب اشیا و ریختن آوار محافظت کند.
۶- نکات ایمنی در فضای باز
در فضای باز به سرعت از ساختمانها، ستونها و درختها دور شوید. سر و صورت خود را با دست یا هروسیله ممکن پوشانده تا از برخورد اجسامی مانند خورده شیشه یا سنگ ریزه و… جلوگیری کنید.
۷- اگر داخل هستید، داخل بمانید!
یکی از مهم‌ترین نکات ایمنی زلزله هنگامی که داخل ساختمان هستید این است که به‌هیچ‌وجه به سمت بیرون فرار نکنید در واقع در هر مکانی که هستید بمانید و بین اتاق‌ها جابه‌جا نشوید و یا به سمت درها نروید تا احتمال آسیب به کمترین حد خود برسد. درها از شما در برابر مهم‌ترین دلایل آسیب در هنگام وقوع زلزله که شامل پرتاب اشیا است محافظت نمی‌کنند.
جالب است بدانید که بیشترین آمار مرگ‌ومیرها در زمین‌لرزه بر اثر سقوط و پرتاب اجسامی مانند تلویزیون، لوستر، قفسهها و این قبیل موارد است.
بهترین مکان درصورتی‌که در فضای مسقف هستید زیر میزها است در غیر این صورت به سمت دیوار اصلی ساختمان رفته و از دیوارهای خارجی دور شوید. در ادامه پوزیشن مطمئن برای ایمن ماندن در این مکان‌ها را بررسی می‌کنیم.
اگر در آشپزخانه بودید در صورت روشن بودن اجاق گاز به سرعت آن را خاموش کنید.
۸- اگر بیرون هستید، بیرون بمانید!
درصورتی‌که بیرون هستید مهم‌ترین نکات ایمنی برای شما دور ماندن از ستون‌های برق، سیم‌های برق، چاله‌ها، خطوط گاز و سوخت است به‌سرعت از این موقعیت‌ها دور شوید.
بزرگ‌ترین و مهم‌ترین خطرات ناشی از ریزش آوار درست در بیرون درها و نزدیک دیوارهای بیرونی ساختمان است.
خطرناک‌ترین مکان ممکن نزدیک دیوارهای بیرونی است چرا که نما، جزئیات معماری بیرونی ساختمان و پنجره‌ها اغلب اولین قسمت‌های ساختمان است که فرومی‌ریزد.
۹- نکات امن ماندن در مکانهای شلوغ
اگر در مکان شلوغی مانند یک اداره، مدرسه یا بانک بودید به‌هیچ‌وجه به سمت راه‌های خروجی هجوم نبرید احتمالاً در آن مکان تمام افراد به این ایده فکر کرده‌اند؛ پس به‌جای هجوم به راه‌پله‌های خطرناک در کنار دیوارهای داخلی و یا زیر میزها پناه بگیرید و تا حد ممکن از قفسهها، نمایشگرها و هر آنچه امکان سقوط دارد دوری کنید و تا حد ممکن سروصورت خود را بپوشانید تا از سقوط آوار و شیشه، خود را محافظت کنید.
۱۰- حفظ خونسردی
باید به این نکته توجه کرد که در شرایط بحرانی مثل زازله، آرام بودن و حفظ کردن خونسردی باعث می شود بتوانید بهترین تصمیم را بگیرید و دچار شوک و سردرگمی نباشید. چند نفس عمیق کشیده و پس از پایدار شدن شرایط اکنون می توانید تصمیمات صحیح را گرفته و به اطرافیان و کسانیکه در زیر آوار هستند یا به هر نحوی دچار آسیب شده اند کمک کنید.
کلیدی‌ترین نکات ایمنی زلزله پس از وقوع
- پس از وقوع زلزله قبل از برخاستن حداقل یک دقیقه صبر کنید. خطرات اطراف خود را برآورد و بررسی کنید.
- در اولین فرصت کفش‌های محکم بپوشید تا از خطرات احتمالی شیشه‌های شکسته محفوظ بمانید.
- درصورتی‌که زیر آوار گیر کردید سه مرتبه پشت‌سرهم هر چند ثانیه به جسمی سخت بکوبید. مأموران نجات غالباً به‌دقت به این اصوات گوش می‌دهند و منتظر کوچک‌ترین سیگنال‌ها از سمت شما هستند.
- از هر آسیبی که ممکن است داشته باشید محافظت کنید و به دیگران تاحدامکان یاری برسانید.
- یکی از نکات ایمنی این است که پس از وقوع از چراغ‌قوه استفاده کنید نه شمع چرا که پس از زلزله احتمال آتش‌سوزی زیاد است.
- از فندک، کبریت، لوازم‌خانگی یا کلید چراغ‌ها تا زمانی که از عدم نشت گاز مطمئن نشده‌اید به‌هیچ‌وجه استفاده نکنید. توجه داشته باشید که حتی جرقهٔ کلید برق می‌تواند باعث انفجار شود.
- برای پس‌لرزه‌ها آماده باشید و سعی کنید پس از تجربه اولین زلزله به‌سرعت به مکانی امن پناه ببرید.
موفق‌ترین تکنیک جهانی در مقابله با صدمات زلزله (رها کردن، پوشش‌دادن، صبرکردن)
در اکثر مواقع اگر این سه تکنیک درست و اصولی پیاده‌سازی شود بیشترین تاثیر را می‌گذارد و صدمات ناشی از زلزله به پایین‌ترین حد خود می‌رسد؛ بنابراین یادگیری این نکات مخصوصاً این سه تکنیک برای هر فردی الزامی است.
مرحله اول رها کردن
در مرحله رها کردن، قبل از اینکه زلزله شما را روی زمین بیندازد خودتان به‌سرعت روی دست و زانوها فرود بیاید. در این اقدام شما از خطر افتادن ناگهانی حفظ می‌شوید درحالی‌که امکان حرکت هم دارید.
مرحله دوم پوشش
در مرحله دوم که با عنوان مرحله پوشش شناخته می‌شود سروگردن خود و در صورت امکان کل بدن خود را زیر یک میز بپوشانید. اگر در مکانی که شما هستید وسایل پوششی همچون میز وجود ندارد هوشمندانه‌ترین اقدام این است که نزدیک یک دیوار داخلی و یا یک مبل کم‌ارتفاع که مطمئن هستید روی شما نمی‌افتد پناه بگیرید. پس از قرارگیری کنار یکی از این موارد سروگردن خود را با بازوها و دستان خود بپوشانید.
مرحله سوم صبرکردن
در مرحله آخر که صبر کردن است همواره با دست خود تاحدامکان سروگردن را حفظ کنید چنانچه بر اثر لرزش زیاد پناهگاه شما جابه‌جا شد با تمام توان سعی کنید به آن بچسبید و تا لحظه ازبین‌رفتن لرزش‌ها آن را از دست ندهید.
نکات ایمنی زلزله برای افراد کم‌توان
چنانچه محدودیت‌های فیزیکی دارید و یا از ویلچر استفاده می‌کنید، در این موقعیت به‌سرعت چرخه‌های ویلچر خود را قفل کنید و با هر وسیله‌ای که نزدیک شماست مثل کتاب، بالشت و یا حتی بازوهای خود از سر و گردن تان محافظت کنید. تا حد ممکن به مکان امن‌تری مانند زیر یک میز بروید و تمام این سه‌مرحله‌ای که در بخش قبل گفته‌ایم را تا جای ممکن رعایت کنید.
اگر قادر به حرکت از روی تخت نبودید از تمام ظرفیت‌های محیط و خود برای محافظت از پرتاب اشیا و صدمات ناشی از آن کمک بگیرید ممکن است تمام این ظرفیت‌ها تنها یک پتو باشد، به‌هیچ‌وجه از آنها چشم‌پوشی نکنید!
در انتها
سخن آخر، زلزله و این قبیل حوادث طبیعی آن‌چنان که باید از قبل قابل‌پیش‌بینی نیستند و تنها کاری که از شما برمی‌آید مدیریت هیجان و گرفتن تصمیمات اصولی در هنگام وقوع حادثه برای انجام این نکات است. پس در وهله اول با خونسردی تمام نکات این مطلب را انجام دهید و اگر شما تنها فردی هستید که این نکات را می‌دانید رهبری افراد نزدیک به خود را بر عهده بگیرید. در بدترین شرایط و پس از تجربه زلزله‌های شدید؛ افرادی شانس زندگی بیشتر را دارند که با حفظ آرامش از هدر رفتن انرژی خود جلوگیری کنند و تنها با فرستادن سیگنال‌ها و نشانه‌های مؤثر به امدادگران کمک کنند تا هر چه سریع‌تر از موقعیت بحرانی خارج شوند.
فراموش نکنید که در مواقع بحران تمام افراد یک کشور به خانواده‌ای بزرگ بدل می‌شوند؛ بنابراین کمک خود را از اطرافیانتان دریغ نکنید.
